Op het laatste WK Synchroonschaatsen voor junioren in Nottingham toonde de coronapandemie zijn tanden. Vlak voor de loting werd het Amerikaanse team teruggeroepen, omdat de grenzen sloten. Het Spaanse team moest direct na de korte kür naar huis. Bij de andere deelnemers, waaronder het Nederlandse Team Illuminettes, liepen de emoties hoog op. "Al die kinderen kennen elkaar, ze werken een jaar lang naar het WK toe", vertelt coach Angelique Visser. "We hadden wel geluk dat we er nog konden staan. Daarna zou veel veranderen."
Het WK voor senioren in april werd afgelast. Een domper voor het 19-koppige Team Illumination van de Eindhovense vereniging Kids on Ice, dat zich voor de vierde keer op rij had gekwalificeerd. "Er was wat mentale coaching nodig om de groep op de rit te houden", aldus Visser. "Met de zes teams zijn we meteen begonnen met online off-icetrainingen. Daarnaast hebben we ze opdrachten gegeven, bijvoorbeeld rondom expressie, die ze soms gezamenlijk konden doen. We zochten naar de onderlinge verbinding."
Oksels
Voor Team Ice United uit Den Bosch, Nederlands kampioen, zat het seizoen er in maart al op. Ook voor deze twintig rijders (tussen de 15 en 27 jaar oud) was de eerste lockdown een hele omschakeling. "We schaatsen in een groep en zijn een contactsport, veel nadeliger kun je het niet hebben", lacht coach Feline van Kempen (22). "Maar we kijken vooral wat wél mogelijk is, zoals de online off-icetrainingen. Ik staarde naar het scherm om te zien of alles synchroon liep. In mei mochten we buiten op anderhalve meter afstand samen trainen. We hebben zelfs op het asfalt op schaatsen gestaan om te oefenen."
In juli gingen de schaatsbanen weer open en konden de teams het ijs op. In het begin mocht er nog niet worden vastgehouden, maar een maand later wel. In een paar weken tijd werden de schaatsvaardigheden getraind, nieuwe küren gemaakt en flink geoefend tijdens een trainingskamp. Schaatsers konden gewoon in formatie rijden, tot de strengere coronamaatregelen in het najaar werden ingevoerd. Van Kempen: "Op het ijs moeten ze nu op afstand van elkaar trainen, maar de schaatssters zijn zo gewend om naar elkaar toe te trekken en dicht bij elkaar te zijn. Ze zitten bij elkaar in de oksels als ze iemand moeten liften. Het zijn soms net magneten die je uit elkaar moeten halen."
De discipline is lamgelegd voor de senioren en zogeheten mixed age-groep. Visser: "Het jammere is ook dat synchroonschaatsen in Nederland onder breedtesport valt, dus je komt voor geen enkele uitzondering in aanmerking." Van Kempen begrijpt dat synchroonschaatsen niet op het topsportlijstje van premier Mark Rutte staat, maar had gehoopt dat ze mee konden liften met bijvoorbeeld ijshockey. "Mijn meiden trainen net zo hard als de topkunstschaatsers in Nederland. We vallen buiten de boot, omdat synchroonschaatsen nog niet olympisch is. Als het OMT besluit om de leeftijdsgrens voor sporters naar 27 jaar te brengen, is het wel feest voor ons. Tot die tijd is het afwachten. We hebben al bijna twee maanden niet kunnen doen wat we eigenlijk willen doen."
Voelsprieten
Hoe houd je zo'n grote groep schaatsers bij elkaar in deze coronatijd? Team Ice United deed maandelijks aan teambuilding: een filmavond bij iemand thuis of paintballen. Die activiteiten worden nu zoveel mogelijk online gehouden: spelletjes en een quiz via Zoom. "We hebben foto's gekeken van afgelopen seizoen en zoals altijd hebben we Sinterkerstennieuw gevierd met lootjes en cadeaus", vertelt Van Kempen. Ook Visser blijft online verbonden met haar pupillen. "De schaatsers delen lief en leed met elkaar en dat is nu voor een deel beperkt. Wat we doen is vooral veel praten met elkaar. Ik heb mijn voelsprieten uit staan om te kijken wie het moeilijk heeft."
Op 20 december deed Kids on Ice met vier jonge teams mee aan hun eerste virtuele wedstrijd: daarbij worden de küren gefilmd op de thuisbaan en opgestuurd naar de organisatie. Op de 'wedstrijddag' zijn alle küren via een livestream te zien. In het Poolse Gdansk werden de ingezonden video's voor de Hevelius Cup ter plekke gejureerd. Je mag een kür meerdere keren filmen en de beste versie opsturen. "Het lijkt ideaal, maar dat valt erg tegen", lacht Visser. "Er gaat altijd wel iets mis, dus je bent al gauw ontevreden over de kür. Normaal gesproken heb je op de wedstrijd een momentum waarin je het moet doen. Gaat het fout, dan is dat jammer maar je moet ermee dealen."
De voorbereiding en de uitvoering – in vol ornaat en met make-up – waren voor de teams hetzelfde als altijd. "De wedstrijdspanning was wel aanwezig voor de opnamen", zegt Visser. Op de competitiedag werd er gewoon getraind en stond de laptop aan voor de livestream. "De kinderen zelf volgden thuis de wedstrijd, soms met elkaar in een Zoomsessie, en er was druk app-verkeer. Alle teams hadden hun persoonlijk record gehaald, dat is een mooie opsteker."
Op de vrijwel lege wedstrijdkalender staat het WK voor senioren in Zagreb (8-10 april) nog als stip op de horizon. De ISU inventariseert of er een representatief mondiaal kampioenschap kan worden gehouden. Als het toernooi doorgaat, is het de vraag wie er namens Nederland heen mag. Normaliter gaat de kwalificatie via drie aangewezen internationale wedstrijden, maar die zijn allemaal afgelast. De jaarlijkse Lumière Cup in Eindhoven, tevens het NK Synchroonschaatsen, is uitgesteld. "Voor ons gevoel hebben we dit seizoen al afgesloten", zegt Visser. "Alles wat je toch nog meepakt, is een pluspunt."