Sinds 2017 is het voor veel schaatsliefhebbers vaste prik om op nieuwjaarsdag het NK Marathon op locatie of voor de buis te volgen. Dit is niet altijd zo geweest. In de geschiedenis werd het NK Marathon vaak op tweede kerstdag verreden. Zo werd er in de periode van 1999 tot en met 2003 en van 2010 tot en met 2012 op 26 december door het mannenpeloton 150 en door de vrouwen eerst 60 en later 70 rondjes afgelegd. Het is opvallend dat er toen zo’n groot verschil zat tussen de arbeid die de mannen en vrouwen moesten verrichten voor de titel. Tegenwoordig is dit gat een stuk kleiner: het vrouwenpeloton rijdt nu 100 rondjes linksom op 1 januari.
In de eerste reeks van NK Marathons op tweede kerstdag wist Gretha Smit de meeste edities te winnen. De Rouveense werd vier keer in haar imposante schaatscarrière Nederlands kampioene marathon op kunstijs, allemaal bij elkaar gekoerst op tweede kerstdag. Met deze prestatie staat zij vandaag de dag nog steeds derde in de ranglijst van winnaressen van het NK Marathon op kunstijs achter zevenvoudig titelwinnares Irene Schouten en vijfvoudig Nederlands kampioene Atje Keulen-Deelstra.
Bij de mannen pakte Jan Maarten Heideman drie keer de Nederlandse titel op tweede kerstdag (1999, 2001 en 2003). Daarmee staat Heideman op de tweede plek in de ranglijst achter zevenvoudig Nederlands kampioen op kunstijs Arjan Stroetinga. Hij deelt de tweede plaats wel met vier andere oud-marathontoppers: Co Giling, Jan Kooiman, Lammert Huitema en Bert Jan van der Veen. Laatsgenoemde bezorgde zichzelf twee keer een kerstgeschenk (2000 en 2002), net als Stroetinga die zijn derde en vierde titel op tweede kerstdag bemachtigde (2010 en 2011).
Iets recenter vonden er twee belangrijke wedstrijden plaats op 26 december 2021: dag 1 van het Olympisch Kwalificatietoernooi (OKT) voor de Spelen in Beijing en de enige natuurijsmarathon van seizoen 2021-2022.
De meeste marathonschaatsers zaten midden in hun training voor het NK Marathon op 1 januari of nog aan de kerstbrunch toen zij werden gebeld. Er was geen twijfel mogelijk. Iedereen stapte van zijn of haar fiets, zei de familie gedag, pakte de schaatsen in en reed naar Noordlaren. Helaas mocht er geen publiek komen vanwege de coronamaatregelen. Toch offerden de mannen en vrouwen van de lange adem graag hun kerstdiner op voor deze primeur op natuurijs.
Bart Hoolwerf had zich geen mooiere tweede kerstdag kunnen wensen. Eerst reed hij een dik persoonlijk record op de 5.000 meter tijdens het OKT (6.24,34) en vervolgens kon niemand tippen aan zijn eindsprint in Noordlaren. Hij liet de rest van het peloton met een ruime voorsprong achter zich.
Maaike Verweij zal deze wedstrijd ook niet snel vergeten. Ze stond als enige vrouw van Team Albert Heijn Zaanlander aan de start, want haar ploeggenoten waren zich aan het voorbereiden voor het OKT. Verweij bewees dat ze het ook in haar eentje kon en reed in de massasprint naar de eerste overwinning van haar carrière.
Eerder op de dag stond tijdens het OKT de 1000 meter voor vrouwen op het programma. Topfavoriete Jutta Leerdam wist de verwachtingen waar te maken door die afstand op haar naam te schrijven. Andere kanshebsters, zoals Femke Kok en Jorien ter Mors, grepen naast een startplek voor de Olympische Spelen. Vanwege de welbekende, gevreesde plaatsingsmatrix stonden Antoinette Rijpma – de Jong (tweede) en Ireen Wüst (derde) nog even in de wachtkamer voor een olympisch startbewijs.
Na afloop kwam er veel emotie los bij Rijpma – de Jong. Op de 1000 meter was ze gestart als een van de outsiders. Ze zag deze afstand eigenlijk als 'extraatje'. Door te tonen dat ze naast inhoud ook veel snelheid in zich had, verwees ze haar zusje Michelle de Jong naar de ondankbare vierde plek, onvoldoende voor een ticket naar Beijing. Gelukkig voor de zusjes De Jong plaatste Michelle zich via de 500 meter alsnog voor de Winterspelen.
Ook voor Sven Kramer was die 26ste december cruciaal. De 5000 meter zou voor meervoudig olympisch kampioen de ultieme kans zijn om zich te plaatsen voor zijn vijfde en laatste Winterspelen. Het was erop of eronder voor de Fries die dat seizoen nog niet veel had laten zien. Toch eindigde hij na een degelijke rit op de derde plaats achter Jorrit Bergsma en Patrick Roest. Hij moest daarna nog even het oordeel van de rekenmeesters afwachten. De derde tijd bleek uiteindelijk genoeg. Zo mocht Sven the Man zich opmaken voor zijn laatste Olympische Spelen.
Aan de tweede kerstdag in combinatie met de laatste horde naar de Spelen bewaart een andere Fries een geweldige herinnering. Zijn naam: Bob de Vries. Vooral geboren om boer te worden én marathonschaatser stond hij aan de start van de vijf kilometer op het OKT. En wat niet kon, volgens velen, gebeurde wel: hij bleek de snelste van het gehele veld (zeventien deelnemers). Met 6.15,07 troefde hij de grote Kramer af (6.15,79) en verzekerde hij zich van de Spelen in Pyeongchang waar hij niet verder zou geraken dan de vijftiende plaats, bijna dertien seconden achter olympisch kampioen Kramer...