Waar doen ze het toch van? Die vraag rijst als de buren een gloednieuwe caravan aanschaffen, nadat ze net hun keuken hebben gerenoveerd. In de ijsbanenwereld wordt zo ook wel eens over Haarlem gedacht. Hoe krijgen ze het voor elkaar? Zonder steun schrijft IJsbaan Haarlem, geopend in 1977, jaarlijks zwarte cijfers. Er blijft zelfs geld over om elke paar jaar een serieuze renovatie uit te voeren.
“Schaatsen is een sport die echt bij Noord-Holland hoort", zegt Rob Kleefman, ex-profvoetballer van Cambuur Leeuwarden en sinds 2011 directeur van IJsbaan Haarlem. “Wij hebben een goed achterland, met veel schaatsliefhebbers, die ook geld te besteden hebben. Afgelopen winter hadden we bijna 185.000 betalende bezoeken, iets meer dan het laatste jaar voor de coronapandemie. Dat aantal is inclusief 32.000 schoolschaatsers en exclusief de 45.000 bezoeken op de verenigingsuren.”
Voor een sluitende exploitatie doet IJsbaan Haarlem geen bijzondere dingen. In de zomer wordt er wat geskeelerd, bivakkeren hbo-studenten er tijdens hun introductieweek en parkeren GP-bezoekers hier hun bolides om fietsend naar het F1-circuit in Zandvoort te gaan. Maar het geld wordt toch echt in de wintermaanden verdiend. Dan is er ruimte voor iedereen, ook rolstoelgebruikers die met hun schaatsende begeleiders het ijs op mogen. “Als je terughoort hoeveel plezier mensen aan zo’n uitstapje beleven, dan krijg je tranen in je ogen.”
Wat meewerkt, denkt Kleefman, is de enorme betrokkenheid van mensen die bij de ijsbaan actief zijn. Van de baanvereniging Haarlem tot en met schaatsschool Kras Sport, van horeca-Maarten tot schaatsverhuurder Jan van der Hoorn en natuurlijk alle verenigingen én het eigen personeel. “Van de vijf vaste ijsmeesters zijn er drie hier al meer dan dertig jaar in dienst. Dat zegt iets over de ziel en zaligheid die ze in hun werk leggen.”
Twee zomers bouwen
Dan nu naar de actualiteit, want aan de IJsbaanlaan in Haarlem barst het deze zomer (weer) van de bouwactiviteit. En dat zal volgende zomer precies zo zijn. Als aannemer Horsman straks klaar is, heeft Haarlem niet één ijspiste van 30x60 meter, maar bijna twee. “Die tweede vloer wordt 30 bij 55 meter”, zegt Kleefman. Haarlem wordt daarmee de eerste 400-meterbaan die zijn complete middenterrein ook vol met ijs heeft liggen. De Ireen Wüst-ijsbaan in Tilburg volgt, maar dat duurt nog even.
Dat extra ijs is hard nodig, omdat het steeds drukker wordt op die piste van 30x60 meter. Dat is een trend die je in heel het land ziet. De verklaring? Bavarian curling, een geliefd bedrijfsuitje, zit in de lift. Heel veel jeugd komt lekker recreatief schaatsen of ijshockeyen, shorttrack blijft het goed doen. Wat vooral telt: kunstschaatsen is razend populair, ook in Haarlem. “Dat alles maakt dat we op ‘het kleine ijs’, zoals wij dat noemen, steeds voller zitten. Uitbreiding was echt nodig”, zegt Kleefman.
Wat bij de groei ook meespeelt, is dat de in 2006 aangelegde 30x60-piste in 2016 is voorzien van zeer stevig tentdak. Dat speciale doek is deze zomer ook gereinigd, bij de leverancier in België, en intussen terug op de stalen constructie gelegd. Ook boven de nieuwe piste wordt dat tentdak doorgetrokken, zodat straks de ijsbaan bijna geheel overdekt is. Kleefman: “We gaan onze bezoekers én ijsmeesters meer comfort bieden.”
Het werk levert niet alleen meer, maar ook béter ijs op. Met de extra overkapping verklein je immers de invloed van het weer. Wind, die meestal uit het (zuid)westen komt, regen, sneeuw en hagel houd je straks goeddeels buiten de deur. En ook de zon krijgt minder vat op het ijs. “Hierdoor kunnen onze ijsmeesters straks een betere kwaliteit ijs leveren.”
Verduurzaming
De hele operatie levert ook nog een energiebesparing op. “Dat hebben we in 2016 al gezien, toen de overkapping leidde tot zo’n 15 procent minder energieverbruik”, vertelt Kleefman. “Met de extra ijsvloer gaan we meer koelen. Toch verwachten we geen extra energie nodig te hebben, mogelijk gaan we zelfs nog minder energie verbruiken. Dat is het volgende stukje verduurzaming dat wij hier toepassen.”
Bij een renovatie in 2018 werden drie compressoren en vele meters koelleidingen vernieuwd. In 2022 legde IJsbaan Haarlem 1700 zonnepanelen op het dak. Het doel van de Stichting Kunstijsbaan Kennemerland, zoals de eigenaar officieel nog altijd heet, is eigenlijk heel eenvoudig. Kleefman: “We willen zoveel mogelijk mensen gebruik laten maken van deze mooie ijsbaan tegen een redelijke toegangsprijs. Waarbij wij het beleid hebben om deze toko zo goed mogelijk te onderhouden.”
De IJsbaan Haarlem ging in 1977 open, moest vanwege gevaarlijke verzakkingen enkele jaren dicht en is sinds 1983 onafgebroken in gebruik. Bij de bouw hebben de gemeente Haarlem en provincie Noord-Holland meebetaald, na een inzamelingsactie onder de bevolking. De beherende stichting draait zonder overheidssteun. Dat is bijzonder, want bijna alle 21 gemeenten met een ijsbaan dragen jaarlijks bij aan de exploitatie.
Ook voor deze renovatie krijgt IJsbaan Haarlem geen steun van de gemeente. Sterker nog, stroperigheid op het stadhuis leidde indirect tot extra bouwkosten. Kleefman: “Daar heb ik me boos over gemaakt, maar ik ga er nu niets meer over zeggen.”
Feit is dat het uitbreiden van de ijspiste én de overkapping ‘enkele miljoenen’ euro’s kost. Daarmee kan de ijsbaan, ondanks zijn hoge leeftijd, weer jaren vooruit. “We willen dat de ijsbaan een veilige plaats is om te komen schaatsen, ijshockey, bandy of curling spelen of kunstschaatsen. Van jong tot oud, met of zonder beperking, een zo breed mogelijke doelgroep. En dat tot in de lengte der jaren.”
De ijsbaan gaat komend najaar iets later open dan gebruikelijk. In oktober 2025 is de hele operatie afgerond, dan ligt er dus bijna twee keer zoveel ijs op het middenterrein als voorheen. De oude piste van 30x60 meter behoudt zijn boarding van kussens, geschikt voor shorttrack. De nieuwe ijsvloer krijgt een traditionele ijshockeyboarding, van hout en plexiglas. Deze kan straks wel deels worden opgetild, zodat de twee ijsvloeren deels op elkaar aansluiten. “Dat verruimt de mogelijkheden die we hebben om het onze gebruikers nog beter naar de zin te maken.”
Hoewel IJsbaan Haarlem diverse olympische kampioenen heeft voortgebracht (onder wie Yvonne van Gennip, Bob de Jong en Esmee Visser) is de accommodatie vooral bestemd voor de breedtesport. Kleefman kan niet wachten tot de nieuwe ijsvloer er ligt. En dan, heeft hij nog nieuwe wensen? “Ik zou nog wel wat extra vergaderruimte willen creëren, zodat we grotere groepen onderdak kunnen bieden. En misschien dat we hier ooit nog een klein zwembadje realiseren.”
