In oktober 2009 opende Nederlands succesvolste olympiër de ijsbaan die reeds bij leven naar haar werd vernoemd: Ireen Wüst. Het schaatsen beleeft sindsdien gouden tijden in de zevende stad van het land. Het gemeentebestuur doet er alles aan om van Tilburg De IJsstad van het Zuiden te maken. De nadruk ligt op ijshockey, kunstrijden en shorttrack, want voor de langebaners blijft Heerenveen uiteraard het Mekka. Om de groei niet te stuiten, zette de gemeenteraad van Tilburg recent het licht op groen voor een stevige renovatie.
Wat gaat er gebeuren?
De Ireen Wüst IJsbaan krijgt allereerst een geheel nieuwe jas. De buitenwanden en het half-open dak worden gestript en vervangen door goed isolerend materiaal. Van een veredelde carport wordt de hal straks een grote thermoskan. Binnen blijft de 400-meterbaan, waar onder meer de IJsclub Tilburg traint, liggen waar hij ligt. Op het middenterrein, waar nu reeds een piste van 30x60 meter ligt, komt straks een extra ijsvloer. “Die wordt ietsje kleiner: 56 bij 26 meter, maar groot genoeg voor trainingen van kunstrijden, ijshockey en ook shorttrack”, vertelt John van Heeswijk, ijsbaanmanager van het Sportbedrijf in Tilburg. “We creëren zo extra ijscapaciteit, die we hard nodig hebben.”
Even belangrijk in dit verhaal is dat de Ireen Wüst IJsbaan én het aangrenzende IJssportcentrum Tilburg straks een stuk zuiniger omspringen met energie. De gemeente zet een grote stap op weg naar verduurzaming. Het is nadrukkelijk de bedoeling dat de ijsbanen zelf opgewekte (zonne)elektriciteit en restwarmte optimaal gaan uitwisselen met aanpalende gebouwen: het Recreatiebad Stappegoor, Sportcomplex T-Kwadraat, een nieuw te bouwen topsport-turnhal én zo’n duizend woningen.
Wat is de aanleiding voor de renovatie?
Heel simpel. Het ijshockey is in Tilburg met zijn Trappers razend populair, kunstrijden zit enorm in de lift, langebaanschaatsen blijft in trek en de honger naar shorttrack is groot. Met name de twee ijsvloeren van 30x60 meter zitten barstensvol. Clubs hanteren wachtlijsten voor nieuwe leden en wijken uit naar Eindhoven om te kunnen kunstrijden. Toen gezocht werd naar een oplossing, kwam het middenterrein van de ‘Ireen Wüst’ in beeld. Het Sportbedrijf en Vastgoedbedrijf van de gemeente staken de koppen bij elkaar en al gauw ontstond het plan om hier meteen een goede stap op weg naar verduurzaming te zetten.
“In 2016 hebben we al een routekaart gemaakt om gemeentelijke panden te verduurzamen. Al het laaghangend fruit op het gebied van energiebesparing en energiemaatregelen per gebouw hebben we reeds geplukt”, zegt Najat El-Youssfi, portefeuillemanager van het Vastgoedbedrijf gemeente Tilburg. “Nu zien we kansen om het hele gebied integraal aan te pakken. Wij verduurzamen niet om het verduurzamen. Als we een gebouw aanpakken, kijken we meteen hoe we het functioneel toekomstbestendig kunnen maken. De clubs krijgen straks de beschikking over extra ijsuren, die kunnen dan weer jaren vooruit.”
Wat doen ze aan verduurzaming?
Het compleet isoleren van de Ireen Wüst IJsbaan is een belangrijk middel om de energiehuishouding beter onder controle te krijgen. De restwarmte die vrijkomt bij het ijsmaken wordt uitgewisseld met de buren. Hiervoor zijn ondergronds reeds twee bronnen beschikbaar voor warmte-koude-opslag, die echter nog niet optimaal worden gebruikt. “Die gaan we nog beter benutten. We zullen straks ook aanhaken op het warmtenet, zodat ook andere gebouwen en woningen hiervan kunnen profiteren”, zegt El-Youssfi.
De zonnepanelen die nu reeds op het dak van de ijsbaan liggen, komen op het nieuwe dak uiteraard terug. Zij leveren jaarlijks een miljoen kiloWattuur aan elektriciteit, waarvan nu op zonnige zomerdagen een groot deel gewoon wordt teruggeleverd aan het stroomnet van Enexis. Dat gaat veranderen. “We gaan voor het hele gebied een eigen netwerk creëren, waarin we die elektriciteit uitwisselen”, zegt El-Youssfi.
Elders in het land, zoals Alkmaar en Leiden, leidt het gebruik van innovatieve technieken reeds tot energieneutrale ijsbanen. Of dat in Tilburg ook gaat lukken, durven de betrokkenen niet te zeggen, omdat het project nog in de kinderschoenen staat. Wat ze wel weten, is dat ze met deze aanpak een belangrijke stap zetten op weg naar het stedelijke streven om met alle gemeentelijke gebouwen in 2045 klimaatneutraal te zijn. El Youssfi: “Dat wil dus zeggen dat we geen CO2-uitstoot meer veroorzaken. We zijn zuinig met de energie die we zelf opwekken. En voor de energie die we nog extra nodig hebben, kopen we groene stroom in.”
Wat merken de schaatsers van de renovatie?
Met een extra piste van (bijna) 30x60 meter komen meer ijsuren beschikbaar. Dat betekent dat kunstrijclubs TKV en SKY meer uren kunnen trainen. Zij hoeven dan niet meer naar Eindhoven uit te wijken en kunnen weer nieuwe leden aannemen. De IJsclub Tilburg kan aan de slag met shorttrack, ervan uitgaand dat er meteen een goede (flexibele) boarding komt. De Trappers krijgen ook meer lucht. “Ik heb straks gewoon een extra ijsvloer die ik het hele seizoen kan verhuren”, zegt Van Heeswijk.
Het IJssportcentrum Tilburg is nu al bijna heel het jaar geopend, dat zal zo blijven. Van Heeswijk: “Alleen in de zomer zijn we zes weken dicht, met name voor onderhoud.” De ‘Ireen Wüst’ is nu geopend van oktober tot maart. Daar komen straks een paar maanden bij, niet voor de 400-meterbaan maar wel voor de 30x60 pistes waarop de kunstrijders, ijshockeyers en straks ook shorttrackers actief zijn. “Voor hen zullen we open zijn van september tot juni. Dat kan ook, omdat je hal straks goed geïsoleerd is en je de elektriciteit voor de koelmachines zelf opwekt.”
Wat gaat het kosten?
Aan elke opknapbeurt hangt een prijskaartje. De renovatie van de Ireen Wüst IJsbaan gaat naar schatting 15 miljoen euro kosten. Hiervoor heeft de Tilburgse gemeenteraad in december groen licht gegeven. Een deel van de investering, drie miljoen euro, komt uit het eigen klimaatfonds, nog eens drie miljoen euro komt uit de gemeentelijke pot voor stedelijke ontwikkeling. De rest wordt betaald via een jaarlijkse huurverhoging van 800.000 euro, die het Vastgoedbedrijf (als eigenaar) doorrekent aan het Sportbedrijf (de gebruiker). Per saldo blijft dit allemaal geld dat de gemeente jaarlijks zelf betaalt vanuit de algemene middelen.
“Die investering hebben we er ook graag voor over”, zegt wethouder Maarten van Asten (VVD, Sport). “In Tilburg vinden we sport en bewegen enorm belangrijk. Niet alleen omdat het de gezondheid van onze inwoners ten goede komt, maar ook omdat het zorgt voor meer sociale verbinding. Sportcomplexen hebben we in eigen beheer, zodat we het voor onze inwoners zo laagdrempelig mogelijk maken om te komen sporten. Met deze operatie kunnen we de ijssport in Tilburg een duurzame toekomst bieden. Het duurt nog even, maar ik kijk er nu al naar uit om de vernieuwde hal straks te kunnen openen.”
Wanneer is de klus geklaard?
Het Vastgoedbedrijf van de gemeente Tilburg heeft net een projectleider aangesteld, die dit voorjaar aan de slag gaat. Omdat het gaat om een omvangrijk project, waarbij het hele gebied rond de ijsbaan wordt meegenomen, zal de planvorming wel eventjes duren. Het echte werk zal grotendeels in de zomermaanden moeten gebeuren, omdat manager Van Heeswijk zijn ijsbanen moet openhouden voor de clubs die hier trainen en wedstrijden houden. “Op zijn vroegst kunnen we klaar zijn in de zomer van 2027”, zegt El-Youssfi. Even geduld nog dus, maar dan is schaatsend Tilburg helemaal klaar voor de toekomst.
