2 februari 1964: zelfverzekerd stapt Sjoukje het ijs op voor haar afsluitende kür. Als tweevoudig wereldkampioene is ze de absolute favoriet. Ze houdt ook van de wedstrijdspanning, dus wat kan haar gebeuren? De verplichte figuren, destijds nog een vast onderdeel van het kunstrijden, heeft ze als beste gereden, dus als ze gewoon haar kür rijdt zoals ze die twee weken eerder bij het Europees kampioenschap in het Franse Grenoble heeft gereden, kán er ook eigenlijk niets mis gaan. Bovendien weet ze zich gesteund door de aanwezigheid van koningin Juliana, die speciaal voor Sjoukje naar Innsbruck is gekomen.
Sjoukje met koningin Juliana en prinses Beatrix op de tribunes van de Jaap Edenbaan (25 maart 1962)
De koningin is een grote fan van Sjoukje. In 1962, als Sjoukje haar eerste wereldtitel wint en aan het einde van het seizoen op de Jaap Edenbaan een demonstratie geeft, zit ook Juliana met haar twee oudste dochters op de tribune. Na afloop belooft ze Sjoukje dat ze haar in Innsbruck zal komen aanmoedigen. Die belofte komt de vorstin na. Met prins Bernhard en de prinsessen Beatrix en Margriet zit de koninklijke familie gewoon tussen het publiek op de tribunes.
Voor Sjoukje is de aanwezigheid van koningin Juliana een grote stimulans. Haar trainer, de strenge maar zeer succesvolle Arnold Gerschwiler, vertelt haar een dag voor de beslissende kür waar de koninklijke familie op de tribune zal zitten. Het blijkt letterlijk een gouden zet van de Zwitser. "Toen bedacht ik," zou Sjoukje later zeggen, "dat ik speciaal voor Juliana mijn kür zou rijden. Ik stapte op het ijs, zag de koningin mij toelachen en heb mijn kür toen voor haar gereden. Ik was helemaal ontspannen en reed een foutloze kür." Na een carrière die in 1947 op vijfjarige leeftijd in de Amsterdamse Apollohal was begonnen, heeft Sjoukje haar doel bereikt: goud op de Olympische Spelen.
Sjoukje en Joan in 1958 | Foto: gahetna.nl
Wie denkt dat de Nederlandse schaatsgekte met Ard en Keessie is begonnen, heeft het helemaal mis. Al in 1958 zorgen Sjoukje en haar vriendin van het eerste uur, de Haagse Joan Haanappel, voor een ongekend enthousiasme in Nederland. Bij het Europees kampioenschap in Bratislava behaalt Joan brons en wordt Sjoukje zesde. Maar al snel overvleugelt Sjoukje haar vriendin, die moeilijk met de wedstrijdspanning om kan gaan. Als Sjoukje in 1960 in Garmisch Partenkirchen - op een buitenbaan bij min 18 graden! - Europees kampioen wordt, loopt Nederland massaal uit om haar te huldigen. Kunstschaatsen gaan bij honderden over de toonbank: net als Sjoukje wil iedereen Axels en Rittbergers springen!
Na de olympische triomf in 1964 reist Sjoukje door naar Dortmund, waar ze haar wereldtitel zal verdedigen. Nederlandse schaatsfans reizen massaal naar de Duitse stad om hun idool aan te moedigen. Liefst zesduizend fans, aangevoerd met bussen en drie extra treinen, zitten er op de tribunes. Als Sjoukje ondanks twee schoonheidsfoutjes haar derde wereldtitel behaalt, zetten de fans spontaan een gezang in. In navolging van de voetbalfans van Feyenoord, die in april 1963 massaal naar Lissabon waren getrokken om hun team in de kwartfinales van de Europacup tegen Benfica aan te moedigen, zingen ze Sjoukje uit volle borst toe: "Hand in hand, kameraden, hand in hand voor Sjoukje één!"
Tv-verslag van het WK kunstrijden 1964 in Dortmund
"Het was een groot Holland-Festival in Dortmund," zo schreef het ANP, "spontaan en goed gemeend. Geen chaos, geen kwajongensgedoe, maar wel uiterst luidruchtig en met een schreeuwerigheid, die door de ook op de tribunes aangebrachte spandoeken en vlaggen werd onderstreept."
Voor Sjoukje, die bij terugkomst op Schiphol door duizenden uitbundige fans wordt ontvangen, is het haar laatste kampioenschap. Net als Joan Haanappel vier jaar eerder, stapt ze over naar de lucratieve ijsrevue van Holiday on Ice. Tien jaar lang reist ze met haar Porsche met caravan langs de Europese ijsbanen om het publiek te blijven imponeren met haar fameuze sprongen op het ijs.
Ps: de gouden medaille van Sjoukje is vanaf vandaag tot het einde van de Winterspelen in Sotsji te bewonderen in de Olympic Experience in het Olympisch Stadion in Amsterdam, als onderdeel van de tentoonstelling "50 jaar Wintergoud: van Sjoukje tot Nicolien". Sjoukje opende gisteren de tentoonstelling.
Op de website geschiedenis24.nl kunt u de carrière van Sjouke in nog veel meer filmbeelden bekijken.
Marnix Koolhaas is schaatshistoricus en verzorgt samen met Huub Snoep elke week het historisch perspectief.
