De strijd van Hallgeir Engebråten met astma

Ruim twintig jaar geleden stapte een jongetje van vier in het Noorse plaatsje Kongsvinger voor het eerst het ijs op. Hij genoot van de snelheid die hij op het bevroren water kon maken met zijn lichaam en een paar schaatsen. Tussen zijn lessen door keek hij zijn ogen uit bij de grote mannen die hem voorbij zoefden. De jonge Hallgeir Engebråten had een doel voor ogen: net zo snel worden als zijn helden.

Hij boekte progressie in de schaatslessen en na een succesvolle landenwedstrijd tussen Noorwegen, Zweden en Finland besloot hij zich volledig te wijden aan het schaatsen. Op zijn vijftiende vertrok hij naar de net geopende schaatsschool in Hamar. Zijn missie was – wederom – duidelijk: de beste van de wereld worden. De dagen bestonden uit trainen, eten, slapen en schoolwerk. Engebråten moest wennen aan het regime en was de minste van de vier jongens. In tegenstelling tot zijn trainingsgenoten kwalificeerde hij zich niet voor de internationale toernooien, waardoor hij vaak alleen thuis moest blijven.

Maar de strijdlustige tiener was niet van plan om zijn dromen overboord te gooien. “Ik was erop gebrand net zo goed te worden als die andere jongens en ze zelfs te verslaan. Altijd was ik getergd om te winnen, in trainingen en in wedstrijden. Die honger is nooit gestild.” Met de hulp van zijn docent Eskil Ervik, die nog steeds de snelste man ooit is op de drie kilometer (3.37,28 in Calgary, 2005), leerde hij het klappen van de zweep kennen. “Als je heel hard werkt, kun je later zo goed zijn als je zelf wilt; dat was zijn motto. De lessen die ik van hem geleerd heb, zijn heel waardevol gebleken in mijn carrière.”

Engebråten klom omhoog op de nationale en later de internationale ladder. Hij gold zelfs als een van de titelkandidaten voor het WK junioren van 2019. Maar in aanloop naar dat toernooi begonnen de eerste lichamelijke klachten. “Het weekend voor het WK reden we in Baselga nog een World Cup. Op die hoogte van 1000 meter kostte alles mij zoveel moeite. Ik dacht dat mijn lichaam ermee zou stoppen. Vier dagen voor het WK werd ik terug naar Oslo gestuurd om verschillende medische onderzoeken te ondergaan, die uitwezen dat ik astma had. De artsen waren verbouwereerd, omdat de uitslag zo slecht was. Ze hebben de test zelfs nog twee keer opnieuw gedaan.” Het 19-jarige talent kreeg medicatie, vloog terug naar Italië en werd ondanks de slechte voorbereiding wereldkampioen op de ploegenachtervolging en tweede op de vijf kilometer.

Elke zomer werd hij onderzocht en zijn astma bleek geruime tijd onder controle te houden met behulp van medicatie. De schaatser werd een vaste waarde in het Noorse team en mag zich sinds 2022 olympisch kampioen op de ploegenachtervolging noemen. Ook won hij in Beijing de bronzen plak op de vijf kilometer. Maar aan het einde van dat kalenderjaar ging het steeds slechter met de Noor. Hij werd immuun voor zijn medicijnen. Na zware inspanningen had hij lange tijd nodig om te herstellen.

“Vlak voor de kerst verbood de dokter mij nog te schaatsen. Mijn wereld verging. Schaatsen was mijn enige passie. Wanneer je dat niet meer kan doen omdat je lichaam niet sterk genoeg is, stort alles in. Zonder mijn geliefde sport was ik een wrak. Ik wist ook niet of ik ooit nog op ijzers mocht staan. Bjarne (Rykkje, de bondscoach van de Noren, red.) gaf mij het advies een week de tijd te nemen om weer tot mijzelf te komen door me af te sluiten van de schaatswereld. Maar de hoop mocht ik niet verliezen, we zouden een oplossing vinden.”

“Na die week zei ik tegen de artsen en trainers: er is een ding dat ik wil doen en dat is hard schaatsen en een van de besten ter wereld worden. Ik zal hard trainen en jullie moeten een manier vinden waarop ik dat kan doen, zodat ik me niet bezig hoef te houden met mijn astma.” Na vier weken vol onderzoeken kregen de artsen weer wat grip op de situatie. Waar Engebråten eerst zijn hartslag de gehele dag onder de 120 moest houden – wat het al bijna onmogelijk maakte om de trap op te lopen – kon hij langzaam zijn trainingen weer opbouwen. Na nog meer onderzoeken in de zomer kreeg hij het gevoel op de weg terug te zijn en zijn vorm van een jaar geleden terug te hebben. “Eindelijk zag ik het licht aan het einde van de tunnel en was er hoop dat ik met de allerbesten mee zou kunnen doen.”

Aan het begin van afgelopen winter was Engebråten klaar om zich weer volledig te storten op zijn sport. “De artsen adviseerden mij om rustig te beginnen met maximaal een race per weekend. Dat gaat niet gebeuren, ik wil alles rijden, was mijn reactie gelijk. Bjarne floot me terug en zei dat het beter was om naar de medici te luisteren. Samen besloten we dat ik uit de ploegenachtervolgingstrein zou stappen om me te focussen op de 1500 en 5000 meter. Ik was blij dat ik weer mocht meedoen aan de World Cups, al kon ik niet tevreden zijn met de tijden die ik reed. Mijn lichaam wilde ik sneller laten opbouwen, maar ik moest me koest houden tot ik fit genoeg was.”

Hij reisde de hele wereld over, stond bij bijna elke World Cup tweemaal aan de start en pakte zelfs al twee medailles. Aan het einde van het seizoen stond het mooiste toernooi op het programma: het WK Allround. Het EK van 2023 in eigen land moest hij noodgedwongen aan zich voorbij laten, maar de liefhebber van het allrounden was vastberaden om aan de mondiale titelstrijd wel mee te doen. Ook al had hij in geen jaren meer vier afstanden in een weekend gereden. “Met de problemen die ik had, was de combinatie 1500 meter en tien kilometer van de slotdag de slechtst denkbare. Ik wilde het proberen en niet te veel focussen op mijn astma.” Zijn lef en vertrouwen betaalden zich meer dan uit, want de eerste vierkamp in drie jaar werd beloond met een ongelofelijke bronzen medaille, tot verbazing van iedereen om Engebråten heen.

De honger is nog lang niet gestild: “Ik wil komende winter op een stabiel hoog niveau meedoen en proberen om elk weekend op het podium te eindigen. Het is belangrijk om groot te dromen zonder teleurgesteld te zijn als ze niet uitkomen.”