Dat de compressiekous zijn intrede in de sport heeft gedaan is te danken aan een Nederlander. Harald Herzog zorgde daarmee voor een kleine revolutie onder hardlopers. "Had ik deze kousen eerder ontdekt, dan had ik mijn eigen sportcarrière niet hoeven afbreken, daar ben ik van overtuigd", zegt Herzog. Hij was in 1979 en 1980 Nederlands kampioen langlaufen. Talrijke blessures aan het onderbeen, voornamelijk kuit- en achillespeesklachten, ontnamen hem het plezier in het sporten.
De compressiekousen zijn een variant op de steunkousen, zoals veel ouderen die gebruiken. Bij intensieve inspanningen ontstaat er spierschade, waardoor celweefsel wordt afgebroken. De resten hiervan blijven achter en zorgen ervoor dat vocht wordt vastgehouden. De bloedcirculatie wordt negatief beïnvloed, waardoor de toevoer van voedingsstoffen en zuurstof wordt belemmerd en de afvoer van afvalstoffen stagneert.
De werking van de kousen in combinatie met de kuitspier zorgt voor een snellere afvoer van het bloed. Door de verhoogde weefseldruk wordt het teveel aan vocht weer in de circulatie gedwongen. De kousen zijn onderaan het strakst en de druk neemt af naar boven toe. Deze afnemende druk van de kous versterkt dat het bloed, tegen de zwaartekracht in, richting het hart wordt teruggevoerd.
Bandage-effect
Het tweede effect is het zogenaamde bandage-effect. De kuitspier weegt bij sporters ongeveer 2,5 kilogram. Bij iedere stap tijdens het hardlopen komt er een behoorlijke klap op de spieren. Die klap wordt door de bandage opgevangen, waardoor de spiervezels minder beschadigd raken. Dit is vooral voor hardlopers fijn, maar kan ook teveel spanning in de schenen verhelpen, een veel voorkomende schaatsblessure.
Dat de compressie zorgt voor een betere circulatie wordt algemeen aangenomen in de medische wereld en is ook deels bewezen. Of de kousen ook effect hebben op prestaties heeft de Universiteit Maastricht onderzocht. Die deed een klein onderzoek onder zes jonge wielrenners die zo'n 300 kilometer per week fietsen. Zij moesten twee keer drie maal twaalf minuten rond hun omslagpunt fietsen, een zware inspanning waarbij de benen beginnen te verzuren.
Tijdens één set van drie herhalingen droegen ze compressiekousen, tijdens de andere set niet. Het resultaat van de test was dat het vermogen van de wielrenners nagenoeg gelijk bleef, maar de hartslag wel lager was wanneer de kousen werden gedragen. De onderzoekers trokken de voorzichtige conclusie dat dit te maken heeft met een betere zuurstofafgifte in de actieve spieren.
De afdeling sportgeneeskunde van het UMC Utrecht onderzocht het effect van het gebruik van compressiekousen bij revalidatie van een ontsteking in het vlies in het scheenbeen. De onderzoekers concludeerden dat het herstel elf procent sneller verloopt mét de kousen.
Jillert Anema
Coach Jillert Anema is voorstander van het gebruik van de kousen. "Soms moet je snel herstellen van een inspanning", zegt hij. Zijn ploeg kent schaatsers die de langebaan combineren met de marathon. Dan kan het voorkomen dat rijders op vrijdag een vijf kilometer rijden, op zaterdag een marathon en op zondag een tien kilometer.
Anema gebruikt liever de compressiekousen dan bijvoorbeeld massage na zware inspanningen. "Met massage voer je lokale druk uit en bevorder je alleen de bloeddoorstroming, terwijl de sokken ook de afvoer van vocht via het lymfesysteem activeren. Bovendien, met massage haal je juist een trainingsprikkel weg, want het verwerken van deze afvalstoffen via het bloed is in mijn ogen een belangrijke trainingsprikkel. De kousen helpen je juist tijdens de inspanning."
Ook Ingmar Berga gebruikt de kousen al enige tijd met veel plezier. "Ik gebruik ze vooral na zware wedstrijden, als ik zware benen heb of spierpijn. Eerst voel je niet zoveel gebeuren, maar later voel ik dat de benen beter hersteld zijn. Ik gebruik ze ook graag tijdens het reizen. Ik krijg dan veel minder stramme benen."
Toch blijft het een 'gevoel'. "De één houdt er wel van, de ander niet", weet ook Anema. "En het steekt ook heel nauw. Iedere kuit is anders, ieder lichaam reageert anders. Het is heel persoonlijk." Zelf gebruikt hij ze in ieder geval ook. "Na een uur en een kwartier hardlopen kreeg ik altijd klachten in mijn onderbeen. Nu kan ik veel verder van huis."
Meer tips lezen? Je vindt ze op schaatsen.nl/tips.
