‘Hopen dat er veel Belofte-vrouwen doorstromen naar de Topdivisie’

En beiden hoeven geen extra bedenktijd meer, zo vastberaden klinkt het duo van VGR Sport-Vreugdenhil dat zaterdagavond in Utrecht de voorlaatste kunstijsmarathon heeft gereden. Marijke Groenewoud, in de middag reeds nationaal kampioen langebaan op de drie kilometer geworden, spurt als een raket en onbedreigd naar de vijftiende marathonzege. Brit Qualm wordt vijftiende, Loesanne van der Geest hangt bij wijze van spreken aan haar rug (zestiende). Het is aftellen geblazen. Het plezier in de sport is onverminderd groot, maar het leven biedt meer uitdagingen en andere verzetjes. Vandaar dat het leuk is te luisteren naar twee vrouwen, die nooit een race op het hoogste niveau wonnen, ieder met haar beweegreden.

Te beginnen met de jongste van het stel, de in Wassenaar geboren Brit Qualm, van wie het verklarende verhaal een nare kant heeft. Op 21 maart 2023 dondert letterlijk een jongen in een Delftse studentensoos van een trapleuning zes meter naar beneden en landt op… de nietsvermoedende Brit. Uit een eerder verschenen artikel op Schaatsen.nl: ‘Hij knalde boven op me, van zes meter hoogte. Ik viel neer en voelde direct al zó veel pijn, dat er een gedachte door mijn hoofd schoot. Dit is écht niet goed’. Die laatste woorden zijn niet overdreven, want al ontsnapt de schaatsster aan een dwarslaesie, er volgt wel een vier uur durende operatie aan haar rug, waarbij de zaak compleet wordt vastgezet met pinnen en schroeven.

Qualm is een bijtertje dat zich terugknokt uit de put van ellende. Dat lichaam wordt echter nooit meer het oude. “Ik denk dat het elke keer een beetje beter gaat, maar ik merk tegelijkertijd dat ik nu nog beperkt ben. En dat ik vooral op zondag opsta met pijn in m’n rug, wat me aan het denken heeft gezet. Schaatsen beleef je anders wanneer je dat met pijn doet.” Zo is de vraag gaandeweg het seizoen gerezen: wat wil ze nou? Ze loopt 32 uur stage bij een – nogal toepasselijk – letselschadekantoor, houdt er een druk sociaal bestaan op na en wil het liefst daarnaast goed kunnen sporten. “Ik besef ook dat ik volgend jaar niet op dezelfde manier kan doorgaan. Tegen die tijd ben ik klaar met mijn studie. Wil ik dan minder werken om op het niveau te schaatsen wat ik nu doe?”

Brit noemt het, met terugwerkende kracht, knap hoe ze is teruggekomen. “Dat heb ik me eerder te weinig gerealiseerd. Nee, ik heb niet kunnen rijden om de podiumplekken of voor de winst, maar heb wel echt aan de koersen meegedaan. Intussen is het gevoel ontstaan dat het tijd is voor nieuwe dingen. Met misschien een keer per week schaatsen zonder er alles voor te hoeven geven.”

Loesanne van der Geest zwaait na de natuurijsserie in Zweden (volgende week) af ‘uit luxe’, zoals ze het omschrijft. “Ik heb geen blessure, ben ook relatief jong om te stoppen, maar heb de behoefte m’n leven anders in te richten. Ik kan veel redenen aandragen, wat de druppel is die de emmer heeft doen overlopen is een andere baan. Daarbij heb ik me de vraag gesteld of ik dat zou willen combineren met topsport. Het antwoord is simpel: nee, dat zie ik niet zitten. Ik wil me focussen op m’n nieuwe werk aan de universiteit van Utrecht en daarnaast 'lekker sporten'. Het weegt uiteraard mee dat ik onderhand tien jaar rondrijd in het peloton. Ik lijk inderdaad jong, maar dat was ik ook toen ik begon in de Topdivisie. Dat was een beetje een logistieke stap: mijn broer Leander en mijn zus Lisa reden al in die categorie. Het was onhandig en ongezellig als ik langer in de Zesbanen-competitie zou blijven schaatsen, want dan zouden onze ouders ons overal heen moeten slepen. Ik stapte dus vroeg over, heb zo veel gezien en gereden”, vertelt de Warmondse die tegenwoordig in Haarlem woont.

Zelf winnen is de twee niet gelukt. Met name Brit zegt wel met dat doel te zijn begonnen op 4 januari 2020, de dag van haar debuut in de Topdivisie. Loesanne maalt er niet om, laat staan dat ze (de laatste winters) gebukt is gegaan onder het juk van de Zaanlander-machine die vrijwel wekelijks de wedstrijden naar haar hand heeft gezet. “Nee joh, neem de marathons op de Weissensee, waarin we als ploeg zo goed hebben samengewerkt wat tot prachtige resultaten heeft geleid. De ene dag is dat gemakkelijker dan de andere. Ik vind dat ik het genoeg heb geprobeerd, mijn creatieve trukendoos is leeg. Het is tijd voor andere meiden om die taak over te nemen.

“Gefrustreerd ben ik zeker niet. Ik heb veel respect voor Zaanlander, want dat team is van hoog niveau. Je moet altijd de hoop houden dat je zelf een podiumplaats kunt bemachtigen, of dat je een keer een heel mooie wedstrijd kunt winnen. Wat dat betreft heb ik me dikwijls laten inspireren door een oud ploeggenote, Janneke Elzinga. Die won als niet-sprintster de eerste race na corona, met publiek erbij. Voor ons team (PGM Bakker, red.) was dat super. Op die zege hebben we wat jaartjes kunnen teren”, aldus Van der Geest. “Ja, of het winnen van de Alternatieve Elfstedentocht in 2024 door Tess (Tessa Snoek, red.)”, haakt Qualm in. “Dat hebben we beschouwd als een teamzege. Je kunt zelf winnen, maar ook met de ploeg. Ik voelde me niet topfit en toch had ik het idee dat ik er een steentje aan heb kunnen bijdragen. Net zoals bij de prachtige solo-overwinning van Femke Mossinkoff, vorige maand op de Weissensee.”

Voor Loesanne is het podium in 185 Topdivisie-marathons buiten bereik gebleven. Een keer heeft ze als de nummer 2 naast de winnares mogen staan: haar zus Lisa. Die is al even verdwenen uit het peloton. In november 2021 pakte ze haar elfde en laatste overwinning die ze net zo goed aan haar jongere zus had kunnen laten. “Nee, nee”, reageert ze onmiddellijk. “Lisa was beter die dag, sprintte sowieso beter dan ik. Ik word liever tweede dan dat me een overwinning wordt gegeven en naderhand steeds te moeten horen dat ik niet de beste ben geweest.”

Qualm is na twee races gehuldigd voor een derde plaats: in Eindhoven op kunstijs, in Lulea op natuurijs. “De eerste vind ik het mooist. Ik haalde via de eindsprint het podium in mijn eerste seizoen. Toen stond ik er niet zo bij stil, nu zie dat als iets bijzonders.” Er schieten bij de vrouwen steeds meer souvenirs uit het geheugen naar boven. Loesanne haalt het jaar aan voordat ze landelijk debuteerde. “Lisa moest elke dag ergens een wedstrijdje rijden. Als ik nu de top instroom, zal er vast nog een jaar komen waarin ik het zelf kan meemaken, dacht ik toen. Het is jammer genoeg niet gebeurd.”

Er is geen spijt of ergernis over gemiste kansen. Ze hebben er vooral heel veel lol aan beleefd, met deze laatste winter bij VGR Sport-Vreugdenhil als hoogtepunt. Loesanne grijpt bij haar afscheid de gelegenheid een oproepje te doen, bij de constatering dat het peloton elk jaar verder krimpt. “Ik denk dat het tijd is voor de Belofte-vrouwen uit de top-20 om door te stromen. Hopelijk willen veel meiden daar goed over nadenken en zullen ze beseffen dat het ook mooi is om in de Topdivisie te schaatsen, als ze niet direct denken aan winnen of aan het podium. Ervaring vergaren in de eerste jaren is ook leuk en waardevol. Ik hoop dat de KNSB meer een bemiddelende rol pakt om dit te stimuleren.” Brit vult aan: “We hebben dit seizoen soms met dertig vrouwen aan de start gestaan. Dan keek ik om me heen en vroeg me af waar de anderen waren. Het zou mooi zijn als het peloton weer groter wordt.”