Johann Olav Koss: ‘Van der Poel heeft fysieke barrières van de mens doorbroken’

In de middag, voorafgaand aan het gala, heeft de succesvolle Noorse schaatser van de jaren ’90 tijd vrijgemaakt om de avond door te spreken en bij te praten over zijn geliefde sport. Er ontstond een grote glimlach op het gezicht van de Noor bij het vallen van de naam ‘Van der Poel’. In het Engels spreekt hij zijn verwondering uit. “Nils van der Poel is een zeer inspirerende schaatser. Hij is zo onconventioneel in zo'n traditionele sport. Het is ongelooflijk. Ik kon niet stoppen met lezen toen hij zijn trainingsprogramma online had gezet. Het is zo geweldig. Nog niet eerder in de geschiedenis heeft iemand het op deze manier gedaan. Hij deed alles anders. Normaal gesproken verander je iets in je schema. Je verbetert het en blijft binnen de kaders wat eerder is gedaan. Er is niet één ding wat er in zijn programma hetzelfde was.”

Je zou verwachten dat beide Scandinaviërs elkaar goed kennen, maar niets is minder waar. Koss: “Ik heb hem nooit ontmoet. Hij trainde in Noorwegen voor de Olympische Spelen van 2018, dus ik wist van zijn bestaan. Ik herinner me dat hij meedeed aan de wereldkampioenschappen voor junioren en daar boven kwam drijven. Sinds Gustafson was er geen succesvolle Zweed meer in het schaatsen geweest, dus ik was erg enthousiast. Toen Van der Poel twee jaar geleden terugkwam, was ik erg benieuwd. Ik wist nooit wat hij aan het doen was, totdat ik erover begon te lezen. Hij heeft fysieke barrières van wat een mens aankan doorbroken. Ik weet van mezelf dat ik tijdens mijn carrière uitzonderlijk hard heb getraind. Ik kende niemand die harder trainde, totdat ik het programma van Nils las. Echt bizar.”

De 53-jarige herkent zich in de jongere Zweed. “Ja, in sommige opzichten, omdat ik ook een aantal barrières heb doorbroken. Ik deed ook dingen anders. Toch spant Nils de kroon. Hij heeft zelfs een lange tijd niet eens op het ijs getraind. Hij ging een periode iedere dag acht uur fietsen met een constant vermogen van boven de 220 watt. Daarnaast deed hij ook tien keer tien minuten op 410 watt met tussendoor korte pauzes. En dan nog een warming-up van twee uur en een cooling-down van twee uur. Probeer het maar eens. Er is niemand die dat kan. Het zou niet mogelijk moeten zijn, maar hij deed het”, schudt Koss lachend.

Bij de ontrafeling van het geheim van dit wonder uit Zweden, verklaart de Noor: “Het is mentaal. Als het bij een training niet lukte, stopte hij. Hij luisterde naar de signalen van zijn lichaam en bouwde het langzaam op. Tijdens zijn comeback heeft hij een heel jaar getraind, maar reed geen wedstrijden. Op het ijs reed hij drie keer per week een vijf kilometer en daarna twee keer per week de tien kilometer. Allemaal op wedstrijdsnelheid. Hij brak de afstanden wel in delen op. De tien kilometer bijvoorbeeld in drie delen met korte pauzes tussendoor en rondetijden van negentwintig seconden. Als hij langzamer ging, stapte hij van het ijs en nam twee dagen rust. Hij doet dus telkens hetzelfde, elke keer opnieuw. Ik vind het zo jammer dat hij stopt. Ik had hem graag nog in Calgary zien rijden, waar hij denk ik nog wel twintig seconden van het wereldrecord af had kunnen halen. Op de tien kilometer zou hij mijns inziens best in de 12.15 minuten kunnen komen en op de vijf kilometer rond de 5.55 minuten.”

Kritische geluiden over het feit dat Van der Poel er nu alweer mee stopt, kan Koss van beide kanten begrijpen. “Dit kun je niet tien jaar volhouden. Misschien een aantal jonge jongens, want je kunt hier niet pas op je vijfentwintigste mee beginnen. Beter is als je achttien of negentien jaar bent. Je moet de mentale kracht hebben om het te kunnen.”

Als we het hebben over “The Greatest”, begint Koss toch over Sven Kramer. “Sven is waarschijnlijk de beste allertijden. De consistentie van zoveel jaren presteren op het hoogste niveau. Het is ongelooflijk. En Ireen Wüst natuurlijk ook. Ze zijn beiden uitzonderlijk succesvol en mentaal zo sterk. Ze weten zichzelf iedere dag weer uit te dagen. Dag in dag uit, meer dan een decennium lang.”

Of we ons zorgen moeten maken nu ‘de twee groten uit Nederland’ zijn gestopt is Koss duidelijk: “Welnee! Van der Poel is gestopt en Nederland heeft nog steeds zoveel medailles gewonnen in Beijing. Waarom zou je je zorgen maken? Je hebt zoveel schaatsers op verschillende afstanden. Neem bijvoorbeeld Patrick Roest.”

De viervoudig Olympisch kampioen ziet wel een ander probleem. “We hadden een soortgelijk symptoom in Noorwegen met langlaufen. Wij domineerden deze sport ook vele jaren. Wat je ziet, is dat het hierdoor zijn aandacht verliest. Concurrentie is belangrijk voor de sport. Nederland domineert al zo lang op de langebaan. Het verliest hierdoor de wereldwijde aantrekkingskracht.”

Koss ziet de animo voor zijn geliefde sport in zijn thuisland ook door een andere reden sterk afnemen en maakt zich zorgen. “In Noorwegen heeft de ISU de tv-rechten verkocht aan een privékanaal, waarvoor je moet betalen om naar schaatsen te kunnen kijken. Het effect is dat er nauwelijks nog iemand in Noorwegen naar schaatsen kijkt. Het zou weer op de publieke omroep uitgezonden moeten worden, zodat iedereen het weer kan zien. Bij de ISU dachten ze dat ze hun rechten verkocht hadden aan een grote zender. Iedereen zou ernaar kijken, maar nee.”

De Noor vult bevlogen aan: “Het schaatsen in Noorwegen is verloren gegaan van de tv. Dit betekent dat het is verdwenen uit het Noorse mediabeeld. Niemand heeft er meer interesse in. Dat is een grote zorg. Tijdens de WK in Hamar bijvoorbeeld wist nauwelijks nog iemand dat er een wereldkampioenschap gehouden werd. Niemand had erover gelezen. En dat is zorgelijk. Er waren meer mensen in het stadion (zo’n zesduizend) dan dat er aan kijkcijfers waren op tv. Als er van de 5.5 miljoen Noorse inwoners zo’n 700.000 mensen naar schaatsen gaan kijken, zullen de kranten er ook weer over gaan schrijven. Men leest dan over de Noorse en internationale sterren, waardoor men de sport weer kan volgen.”

Voor het aanstormend talent met de lange adem, sluit Koss af met nog een gouden tip: “Ik raad je aan het trainingsprogramma van Nils van der Poel te lezen als je langeafstandsschaatser gaat worden. Je leert hoe de tien kilometer te schaatsen. Het bevat slechts dertig pagina’s. Van voeding en mentale training tot fysieke training. Het is supereenvoudig. Iedereen kan het lezen. Het staat online. Go!”