“Kijk juf, ik kan al pootje over!” Trots toont het meisje haar pas geleerde bochttechniek. Twee klasgenootjes dagen hun juf uit: kijken wie het snelste rondje rijdt! Het uurtje schoolschaatsen op de Vechtsebanen zit er bijna op voor deze jeugd uit Woudenberg. Met een grote glimlach op zijn bezwete bol stapt een jongen van het ijs. “Ja, dit was superleuk!”
De vrijwilligers van Schaatsvereniging Woudenberg zien het tevreden aan. Wat in 2002 begon als een jubileumactiviteit is uitgegroeid tot een vaste traditie. Vandaag, kort voor de kerstvakantie, beleven ze de twintigste editie. “Wij willen dat kinderen een keertje op het ijs hebben gestaan, dat ze een uur plezier op het ijs beleven”, zegt coördinator Bonnie Oude Elferink. “Dat ze als er weer geschaatst kan worden op natuurijs tegen hun ouders zeggen: Dat vind ik leuk, wil ik ook!”
Schoolschaatsen is een echt Hollands fenomeen, dat al tientallen jaren bestaat en vele verschijningsvormen kent. Van het Basisschool Schaatsfestijn in Eindhoven tot het vierdaagse schoolschaatsen in Friesland. Vaak betreft het eenmalige activiteit, soms mogen kinderen meerdere keren komen schaatsen. Gemeenten en provincies dragen graag een steentje bij, omdat schoolschaatsen helpt om bewegingsarmoede te bestrijden. Het initiatief komt soms van een schaatsschool of ijsbaan, vaak zijn het schaatsverenigingen die de plaatselijke jeugd naar de kunstijsbaan halen.
De SV Woudenberg mikt op de kinderen van groep 5 van de lokale basisscholen, want dat blijkt het best te werken. Woudenberg telt nog vijf basisscholen, waarvan er deze keer vier meedoen, samen goed voor zo’n 150 kinderen in de leeftijd van 8-9 jaar. Lieten ze de kinderen in de eerste jaren onder begeleiding krabbelen op de rondbaan van 400 meter, intussen vindt de schaatspret plaats op de 30x60 meter grote ijshockey- en shorttrackpiste.
“Sommige kinderen zie je meteen weg schaatsen, anderen klampen zich stijf van angst aan de boarding vast”, vertelt SVW-vrijwilliger Rimmert Mulder. Op het ijs gebeurt precies wat hij beschrijft. Onder begeleiding maken de kinderen spelenderwijs vorderingen, al haakt een enkeling teleurgesteld af, het vele vallen beu. Rimmert: “Eigenlijk lukt het altijd om ze van die boarding los te krijgen, en zie je ze aan het eind toch zelfstandig over het ijs gaan. Dat is een geweldige overwinning voor een kind, dat geeft zelfvertrouwen. Zo’n ochtend op het ijs vergeten ze nooit meer.”
Schaatsen zit in ons dna. Maar met warmere winters, haast zonder natuurijs, maken kinderen niet meer zo makkelijk kennis met de schaatssport. Daarom juicht de KNSB het schoolschaatsen toe. De schaatsbond heeft zelfs nog altijd lespakketten beschikbaar, die als leerzame voorpret kunnen dienen. “Het blijft mooi om te zien dat verenigingen zo actief zijn om kinderen voor het schaatsen te interesseren, zoals dat in de zomermaanden ook met inlineskaten gebeurt”, zegt Jurre Trouw, manager sportparticipatie van de KNSB. “De jeugd heeft de toekomst, dat geldt zeker ook voor het schaatsen.”
In twintig edities (alleen tijdens corona ging het niet door) hebben tussen de 4000 en 5000 Woudenbergse kinderen aan het schoolschaatsen deelgenomen, schat SVW-voorzitter Teun Breedijk. De Sven Kramer Academy, die onlangs de Nationale Jeugdschaatsdagen lanceerde, en ook de KNSB hebben als doel om elk kind in Nederland voor zijn dertiende verjaardag een keer te laten schaatsen. Breedijk met een knipoog: “In Woudenberg heeft iedereen tussen de 8 en 28 jaar ooit leren schaatsen.”
Voor deze jaarlijkse schoolschaatsochtend regelt de SV Woudenberg alles. Ze pikken de kinderen op bij school, nemen hen per bus mee naar de ijsbaan in Utrecht, zorgen dat ze een uur lang schaatsplezier beleven en brengen de jeugd weer netjes terug naar school. “De kinderen vinden het leuk. Alles is prima geregeld, inclusief voldoende begeleiders op het ijs. Wij doen elk jaar graag mee”, zegt Anne Zwarts, leerkracht van Kindcentrum Koningin Juliana.
Omdat de activiteit dit jaar wat later plaatsvindt dan gebruikelijk, zijn de begeleidende vrijwilligers allemaal mannen op leeftijd. “Vandaag zijn het vooral de gepensioneerden die training geven”, zegt Bonnie Oude Elferink. “De scholieren hebben nu toetsweek en konden zich niet vrij maken.” Hoewel het vinden van vrijwilligers wat moeilijker was dan andere jaren, loopt de organisatie gesmeerd. Het lukt SV Woudenberg ook nog steeds om de begroting rond te krijgen, ondanks stijgende ijs- en schaatshuur. Scholen betalen voor deelname twee euro per kind, de gemeente draagt wat bij en sponsorgeld dekt de rest.
Toen het schoolschaatsen begon, hoopte de SV Woudenberg ook een hoop nieuwe leden te kunnen werven. Maar dat viel in de praktijk een beetje tegen. Bonnie: “We doen het vooral om als vereniging zichtbaar te zijn in Woudenberg. Het levert ons niet echt veel nieuwe leden op, maar het is wel goed voor ons imago als club en voor de schaatssport natuurlijk.” Rimmert Mulder: “Zwemmen moet elk kind kunnen in Nederland en schaatsen is misschien niet noodzakelijk, maar het hoort wel bij onze cultuur en dat houden we graag in stand. Als er dan natuurijs ligt op het Henschotermeer, en je ziet die kinderen met een grote grijns op rond rijden… ja, dat is prachtig.”
