Luchtkwaliteit in de kleedkamer is ook een detail in topsport

Topsport draait om de details. Het is een cliché, maar dat is het niet voor niks. De weg naar de top is lang en zwaar. Als je eenmaal wereldkampioen shorttrack bent, zoals Suzanne Schulting sinds 2018, wil je die titel niet meer kwijt. Je concurrenten hijgen je in de nek. En dus moet je nog slimmer trainen, nog betere ijzers en ander materiaal gebruiken en nog gezonder leven om ’s werelds beste te blijven.

Bondscoach Jeroen Otter staat bekend om zijn drang naar innovaties: hoe kan hij zijn schaatsers steeds weer een beetje beter maken? Kun je in de ijstraining nog ergens een procent winst pakken? Helpt het om een keer extra in de hoogtekamer te fietsen? Kunnen de snijvaste pakken nog wat flexibeler worden gemaakt? Om het antwoord op dit soort vragen te vinden, is het vastleggen en analyseren van allerhande data onontbeerlijk. Bij Shorttrack TeamNL hebben ze daarvoor sinds 2014 een embedded scientist in dienst, die luistert naar de naam Bjorn de Laat.

Over zijn bevindingen zou je een boek kunnen schrijven, hier gaat het alleen over luchtkwaliteit. Schone lucht en een gezond binnenklimaat zijn van essentieel belang om als topsporter zo goed mogelijk te kunnen presteren, dat is zonneklaar. Bij Daikin zijn ze al tientallen jaren specialist op het gebied van luchtreiniging en ze brengen nu ook sensoren op de markt die de luchtkwaliteit in binnenruimtes meten. Voor Otter en De Laat was het een logische stap om te kijken hoe zij deze expertise voor hun team konden inzetten.

Het van oorsprong Japanse bedrijf is sinds 2018 hoofdsponsor van de KNSB en dus ook van het nationale shorttrackteam. Dan is het een kleine stap om luchtreinigers en sensoren te benutten. De meeste rijders hebben thuis al een luchtreiniger of airco van Daikin en in de eigen kleedkamer in Thialf staan luchtreinigers.

In dit olympisch seizoen werkt Bjorn de Laat ook met Daikin Indoor Air Quality-sensoren. Dat zijn handzame apparaten, die eenvoudig aan de muur te bevestigen zijn. Ze meten onder meer de temperatuur, vochtigheid, hoeveel fijnstofdeeltjes er in de lucht zitten, de concentratie CO2 en ze monitoren geluid en elektrosmog. Wordt op een van die parameters een grens overschreden, dan slaat de sensor alarm en kun je actie ondernemen om de luchtkwaliteit weer in orde te maken.

Bij de laatste World Cup in Dordrecht hingen twee IAQ-sensoren in de kleedkamer van TeamNL, terwijl twee luchtreinigers permanent hun werk deden om de lucht binnen zuiver en gezond te houden. “Wij zijn op alle terreinen bezig om onze atleten optimaal voor te bereiden op de Spelen”, zegt Jeroen Otter, bondscoach van het nationale shorttrackteam. “Een daarvan is die luchtkwaliteit. Kun je daar nog een beetje vooruitgang boeken? We werken er al mee bij atleten thuis en in de kleedkamer in Thialf. Dit is weer een nieuwe stap: met deze sensoren meten we de luchtkwaliteit nu ook tijdens toernooien in ons hotel en de kleedkamer.”

Embedded scientist De Laat nam al een sensor mee naar de World Cup in het Hongaarse Debrecen, waar het hem in zijn eigen hotelkamer opviel hoe snel de hoeveelheid CO2 steeg zodra hij zich te slapen legde. Da’s overigens geen schadelijk gas, het is gewoon koolzuur dat ook in cola en andere priklimonade zit. Je blaast het ook uit bij elke ademtocht, waarbij het lichaam zuurstof verbruikt en dus omzet in koolzuur en water(damp).

Goed, in de kleedkamer van Suzanne, Sjinkie, Yara, Jens en de rest hingen dus de afgelopen week twee IAQ-sensoren. Zo gauw het hele team bezit nam van de kleedkamer, signaleerden de sensoren hogere concentraties CO2. “Rijders hangen tussen hun races veel in de kleedkamer rond, spelen er op hun telefoon of stretchen wat. De hoeveelheid CO2 stijgt dan snel. Dat is niet zo erg, maar je kunt er wel hoofdpijn van krijgen”, vertelt De Laat. “Het is wel weer snel verholpen als je een raam of deur openzet, met eventueel een ventilator erbij, om zo meer zuurstof binnen te laten.”

De sensoren in de de Dordtse kleedkamer signaleerden op andere parameters dan CO2 overigens geen problemen. Maar de wetenschap dat ‘zijn’ shorttrackers net wat meer frisse lucht nodig hebben als ze in die kleedkamer rondhangen, levert mogelijk net weer een procentje betere prestaties op.

“Alle beetjes helpen om het klimaat voor topsportprestaties te optimaliseren”, denkt Otter. “Het zou ook nuttig zijn voor scholen om dit te meten. In onze kleedkamer wordt geen denksport bedreven, maar in klaslokalen moeten kinderen geconcentreerd kunnen werken. Dan heb je liever niet dat ze hoofdpijn krijgen, omdat er te veel CO2 binnen hangt.”

De samenwerking met Daikin gaat verder dan alleen het leveren van de luchtreinigers en sensoren. De Laat slaat alle metingen van de luchtkwaliteit netjes op en deelt die gegevens met de experts van Daikin, die vanuit hun hoofdkwartier in Capelle aan den IJssel weer meedenken over concrete stappen om de lucht in woon-, hotel- en kleedkamers nog zuiverder en dus gezonder te maken. “Wij vinden het heel mooi dat wij als hoofdsponsor niet alleen financieel, maar ook met onze producten en kennis kunnen bijdragen aan de successen van onze schaatsers”, zegt Edwin Hoogerwerf, managing director van Daikin Nederland.

Sporttechnisch gezien staat het shorttrackteam van bondscoach Otter er uitstekend voor. Bij de World Cup in Dordrecht werden weer vijf medailles behaald, waarvan twee gouden. De ploeg sleepte dit najaar het maximale aantal olympische startbewijzen binnen voor Nederland, waardoor Shorttrack TeamNL straks in Beijing uit vijf vrouwen en vijf mannen zal bestaan. Nog 59 dagen en dan is het zover.

Bij zijn medaillejacht zal het de Oranje-equipe nergens aan ontbreken. Rijders en staf weten wat hen te wachten staat, inclusief het strenge coronaprotocol. Ze houden wel rekening met een slechte luchtkwaliteit, want smog is in Beijing vaak een ware plaag. Wat dat betekent voor de atmosfeer in ijsstadion en kleedkamer? “We nemen de Daikin-sensoren mee naar de Spelen en ook de luchtreinigers zijn al op transport gegaan”, meldt bondscoach Otter. “We zijn op alles voorbereid.”