OS-moment: De eerste keer
Zestien jaar voordat de eerste Winterspelen werden georganiseerd in Chamonix stond kunstrijden al op het programma bij de Olympische Spelen in Londen in 1908.
Op 28 en 29 oktober deden eenentwintig schaatsers een gooi naar goud. Er werden vier onderdelen verreden: dames, heren en paren waren de gebruikelijke onderdelen, maar ook de olympische titel ‘speciale figuren’ voor heren werd betwist. Bij deze wedstrijd moesten de deelnemers twee vooraf bepaalde figuren schaatsen.
Het aantal deelnemers bij het debuut van kunstrijden op de Spelen was erg gering. Zeven rijders deden mee bij de herenwedstrijd, vijf rijdsters bij de dames en drie paren betraden het ijs. Bij de speciale figuurwedstrijd deden slechts drie heren mee. Het aantal deelnemers was hiermee slechts de helft van het aantal officials dat de wedstrijd begeleidde.
De titel ging naar de Rus Nikolai Panin, die eigenlijk Nikolai Kolomenkin heette, bij de speciale figuren. Hij was hiermee de eerste sporter die voor olympisch succes zorgde voor Rusland. Panin was een veelzijdig atleet die zich ook bekwaamde in het roeien, wielrennen, atletiek en turnen. In 1912 nam hij nogmaals deel aan de Spelen in Stockholm; niet als kunstrijder – het onderdeel werd niet georganiseerd – maar als schutter. Hij werd achtste op het onderdeel ‘vrij pistool 50 meter’.
Bij het individuele herenonderdeel in Londen won de Zweed Ulrich Salchow goud. Dat mocht geen verrassing heten. Hij won tussen 1901 en 1908 maar liefst zeven keer het wereldkampioenschap en bracht na de Spelen zijn totaal zelfs op tien. Salchow is wellicht het beroemdst omdat zijn naam nog altijd doorleeft in een standaardsprong binnen het hedendaagse kunstrijden. In de strijd om de olympische titel heeft hij deze echter niet ingezet. Hij ontwikkelde pas in 1909 de sprong met een achterwaartse afzet waarop verticaal om de middenas wordt geroteerd, die tegenwoordig zijn naam draagt.
De meest succesvolle kunstrijder aan de Spelen van 1908 was de Britse Madge Syers. Zij won goud bij de dames en won bij de paarrijders met haar echtgenoot Edgard Syers brons. Daarmee waren ze door de geringe deelname ook laatste van het veld, maar als enige nam ze twee medailles naar huis.
Voor Syers was het olympisch kunstrijden een thuiswedstrijd. De Londense was lid van Prince’s Skating Club in Knightsbridge. Dit was ook de locatie van de wedstrijden op de Spelen. Lang heeft Syers niet van haar succes kunnen genieten. Ze stopte snel na 1908 met schaatsen vanwege een mindere gezondheid en in 1917, op 35-jarige leeftijd, overleed ze aan een acute ontsteking aan haar hart.
Het kunstrijden werd pas in 1920 weer als sport op de Spelen van Antwerpen georganiseerd. Dit waren nog altijd de Zomerspelen. De winnaar van de Spelen van 1908, Ulrich Salchow, deed weer mee. De inmiddels 42-jarige Zweed kon zijn winst van twaalf jaar eerder niet prolongeren en werd vierde.
Aftellend naar de Olympische Winterspelen in Sotsji belicht schaatsen.nl elke dag een olympisch moment.