Dat is dus klunen: het omzeilen van een niet berijdbaar stuk ijs op een schaatsroute, waarbij lopend of rennend via een omweg bedekt met tapijt, vloerbedekking, (rubberen) matten of planken - en de schaatsen nog aan – het ijs opnieuw wordt bereikt om de tocht te vervolgen. Voor de oudere liefhebbers: vaak gezien tijdens de laatste drie Elfstedentochten (1985, 1986 en 1997), toen op veel plaatsen (bruggen, viaducten) een ijsvloer ontbrak of onbetrouwbaar was en met name de wedstrijdrijders er een ongelooflijk spektakel van maakten. Of de meer bedreven kluners veel voordeel hadden, is overigens nooit bewezen.
Als de Elfstedentocht cultureel erfgoed is, geldt dat voor het klunen net zo goed. Daarom is het even origineel als mooi dat er een Nederlands kampioenschap in het leven is geroepen. Veel heeft de strijd van zondag vlak bij de befaamde Sneker Waterpoort niet om het lijf; het gaat vooral om het plezier en het in standhouden van dat grappige onderdeel van het schaatsen. Want laten we wel zijn: geen mens zal toch doordeweeks een uurtje uittrekken om even lekker te gaan klunen?
Zelfs de doorsnee deelnemer aan het kampioenschap dat een Nederlandse titel, een riant bedrag van 5000 euro en een reis naar Lapland oplevert, heeft het rustig aan gedaan met zijn of haar voorbereiding. Neem nu bijvoorbeeld Sten Stoltenborg (27), een broer van de redelijk bekende marathonrijder Mats (uit de ploeg van Jumbo-Visma): hij woont amper tweehonderd meter van het parkoers (dat bestaat uit een afstand van 170 meter lopen tot het punt waar de schaatsen onder worden gebonden, om vervolgens klunend nog honderd meter door te gaan, met de zogenoemde Wonderbrug als extra obstakel), maar hij heeft helemaal niets gedaan.
“Klunen is eigenlijk iets nieuws, dus niemand kan zich er goed op voorbereiden. Sommige zaken moet je laten gebeuren. De Stoltenborgjes zijn niet gezegend met een sterke sprint; ten opzichte van iemand die wat ouder is, kan ik nog redelijk hard lopen. Ik doe niet mee om in de voorronden al te stranden”, zegt de man die tot voor kort 150, 160 kilometer per week liep en zijn snelste marathon in 2.27 uur aflegde. Nu is hij op het gemak in training voor de marathon van Rotterdam waaraan hij met een trainingsmaat zal meedoen. Oftewel, in deze Stoltenborg gaat een echte atleet schuil. Hoewel hij beweert niets speciaals te hebben gedaan voor zondag, is de Wonderbrug wel verkend.
“Daar wordt het een chaos in de finale, omdat je volgens mij maar met twee mensen naast elkaar er overheen kunt. In de voorronden (zes in totaal, met steeds twintig deelnemers) zul je veel niveauverschil zien, dan verwacht ik niet veel problemen. De dertig die de eindstrijd halen (uit elke voorronde vijf mannen of vrouwen, red.) zullen een elkaar gewaagd zijn. Ik voorspel chaos. Mooi spektakel. Er komen veel vrienden van me kijken, er is een dweilorkest, d’r is voor koek-en-zopie gezorgd, ik denk dat het heel sfeervol wordt.”
Het is hem vooral om de titel te doen. “Al is het geldbedrag ook welkom hoor. Ik heb mijn vriendin Melanie ten huwelijk gevraagd, we gaan volgend jaar trouwen. Mocht ik die 5000 euro winnen, dan zijn die voor de bruiloft bestemd. Joh, we zien het wel. Ik vind dit soort dingen erg leuk om onvoorbereid in te stappen.”
Roos Tabak iets minder. De 28-jarige informatiemanager die bij de overheid actief is, kreeg een appje van de voorzitter van de ijsclub uit Castricum met een lijstje van wedstrijden. ‘Als je ouder bent dan 24, is dit misschien ook aardig om je in te schrijven. Een NK Klunen, ik vond het grappig en meldde me aan, er geen rekening mee houdend dat ik zou worden ingeloot. Totdat ik bericht ontving dat dat wél het geval was”, vertelt een enthousiaste Roos, een oud-marathonschaatsster. “En natuurlijk weet ik wat klunen is, daarvoor heb ik lang genoeg in de sport rondgelopen. Ik herinner
me 2021 nog, toen er vanwege corona geen marathons mochten worden verreden. Er was een periode met natuurijs waarin ik zelf ben gaan schaatsen op het Veluwemeer en het Alkmaardermeer. Dat werd ook stukjes klunen.”
Omdat er zondag op ‘vaste noren’ moet worden geduelleerd (klapschaatsen zijn verboden), heeft Tabak een paar geleend van de schaatsshop bij de ijsbaan. Daarmee is het intussen twee weken aan het oefenen hoe ze die schoenen zo snel mogelijk kan aantrekken en vastbinden. “Ik heb geprobeerd een manier te vinden om de veters optimaal te gebruiken. Als het snel gaat, win ik er tijd mee. Want het is eerst 170 meter hardlopen en dan klunen, die brug over.”
Wanneer ze hoort dat Stoltenborg aan de route woont en daarom thuisvoordeel heeft, roept ze quasi-verongelijkt dat ze dan al 1-0 achterstaat. “Het maakt namelijk niet uit of je een man of een vrouw bent bij deze wedstrijd. Wat een ongelijkheid, hè. Sinds de Elfstedentocht van 1986 of zo is er een aparte competitie voor de vrouwen, maar nu wordt iedereen op een grote hoop gegooid. Dat zal ongetwijfeld met de prijs te maken te hebben. De organisatie zal maar een reis voor twee personen hebben. Nou, dan splitsen ze die gewoon in tweeën", oppert ze vrolijk: "een ticket voor de eerste man en de eerste vrouw. Gaan die samen naar Lapland. Mij best hoor, haha! En die 5000 euro verdelen tussen de twee winnaars”, aldus Tabak, die zich voorneemt er ook wat over te zeggen in de tv-uitzending van Omroep Max waarvoor ze is uitgenodigd met ambassadeur Henk Angenent.
Tussendoor blijft ze trainen op het klunen. Waar? “In de ruimte in Utrecht waar ik werk ligt tapijt, daarop oefen ik in de pauze. Zelfs de passage van de brug pak ik mee. Er is een smalle doorgang op kantoor waar ik langs de kant collega’s zet zodat het nog nauwer wordt. Ik maak me zo klein mogelijk om me erlangs te wurmen. Je ziet het, hè: ik ben er serieus mee in de weer. Trouwens, een paar jaar geleden toen ik op de Weissensee meedeed aan de marathonwedstrijden, was er sprake van een Elfstedentochtstart. Het plan was om eerst zo’n 400 meter te moeten rennen met je schaatsen in de hand, dan die aantrekken en starten. De organisatie wilde dat invoeren als een soort eerbetoon aan de laatste Elfstedentocht. Uiteindelijk is dat niet doorgegaan, maar in de weken voorafgaand heb ik steeds voor elke training eerst een rondje om de ijsbaan gelopen en daarna mijn schaatsten aangedaan. Ik kan niet zeggen dat ze dan heel lekker zaten, hahaha!”
Het hele idee werd voortijdig afgeschoten. “Te veel mensen vonden er iets van. Als jij nou in dit stuk duidelijk vermeldt dat het niet eerlijk is, doen ze er misschien nog wat aan…”
Alle informatie over het Staatsloterij NK Klunen vind je hier.
