Christian van Dartel woont sinds 2007 in het gebied. Hij kwam er als organisator van de natuurijsmarathon die er elk jaar verreden wordt, maar is er permanent gaan wonen. Hij is de spil in het schaatsgebied als organisator van de Runn Winter Week (dit jaar tussen 5 en 15 februari). Hij weet precies wat het schaatsen in Zweden zo bijzonder maakt. “Er zijn hier meer dennenbomen dan mensen. Je zit midden in de natuur.”
In de winter ademt het gebied de sfeer van Astrid Lindgren: rode houten huizen tussen de besneeuwde heuvels en dichte dennenbossen. Daartussen ligt een ontelbare hoeveelheid meren, grote en kleintjes waarop heerlijk kan worden geschaatst.
Dat geldt voor meer gebieden in Zweden, maar wat de regio van het Runn-meer voor heeft op de andere gebieden in Zweden zijn de geveegde banen. Daardoor kan er altijd geschaatst worden, ook als er sneeuw gevallen is. Dat is anders elders in het land. Daar is het schaatsen vooral een alternatief voor het langlaufen. Zo lang er nog niet voldoende sneeuw ligt, gaan de mensen het ijs op en maken ze vaak onder leiding van een gids lange tochten.
Op het Runn-meer werd al sinds 2000 regelmatig een baan geveegd. Dat was in eerste instantie bedoeld voor de kinderen, maar het sloeg ook aan bij de volwassenen. Met de komst van de Nederlandse marathonwedstrijden in Falun werd het vegen nog eens geïntensiveerd. “Dat is de sterke kracht hier op het Runn-meer, met de plaatselijke organisatie. Zelfs als het slecht weer is, of bijvoorbeeld Kerst: ze blijven rijden totdat de baan schoon is.”
Wat begon als een klein kinderbaantje is inmiddels een flinke ronde. Op het Runn-meer bij Falun en Borlänge lag deze winter aanvankelijk een baan van 25 kilometer, maar die is onlangs met nog eens dertig kilometer uitgebreid. Het is daarmee de langste en breedste geveegde ijsbaan van Europa.
Niet alleen de omvang van de baan, ook de populariteit van het schaatsen is gegroeid. Wat begon als alternatief voor langlaufen begint een activiteit op zich te worden. “Als het mooi weer is hebben we een aantal duizend schaatsers op het ijs.”
Het succes van het schaatsen op het Runn-meer is bovendien overgeslagen naar de omringende gemeentes. “Nu de gemeenten eromheen hebben gezien dat het schaatsen populairder wordt zijn ze ook elders baantjes gaan vegen.” Op het meer Pråmleden is een baan van twaalf kilometer geveegd en op de meren bij Dala-Floda en Säter liggen baantjes van een kilometer of vijf.
In die ontwikkeling probeert Van Dartel ook een rol te spelen met de organisatie Skating Dalarna, die in de hele provincie Dalarna probeert het schaatsen te verspreiden. “We willen onze kennis delen om een soort kwaliteitskenmerk te krijgen zodat mensen die hier naartoe komen verzekerd zijn van geveegde banen. Dat is het idee achter Skating Dalarna.”
De natuurijsliefhebber kan dus zijn hart ophalen in de regio. Op een steenworp van elkaar liggen meerdere goed geveegde schaatsbanen. Het zijn bovendien échte rondes, geen slingers die parallel aan elkaar lopen, maar uitgestrekte banen van vijftien meter breed die de hele meren bestrijken.
Met het vegen van de banen is inmiddels veel ervaring opgedaan. Zodra er tien centimeter ijs ligt gaan de vegers, mits er ook sneeuw is om weg te vegen, aan de slag. “We weten inmiddels ook heel goed waar de slechte plekken zijn. We gaan er mee door totdat het ijs ons niet meer kan dragen.”
Het verschil met het schaatsen in Nederland is de betrekkelijke rust op het ijs. Omdat het in ons land maar zo zelden mogelijk is drommen de schaatsers hier zo snel mogelijk samen als het ijs maar net dik genoeg is. In Zweden is het rust en ontspanning waar het om draait, legt Van Dartel uit.
“De mensen die hier komen willen graag lange afstanden schaatsen, maar ook genieten van de natuur. Over het algemeen zijn het veel Zweden en in de periode van de Runn-week zitten er ook veel Nederlanders, maar over het algemeen zie je er Zweedse families. Van kinderwagens tot gepensioneerden.”
Het schaatsen is geen sport voor de bevolking en omdat er tijd genoeg is om het te doen, ontbreekt de gejaagdheid die er soms op het Nederlandse ijs te zien is. “Zweden schaatsen meer als natuurbelevenis dan dat ze het als sport zien. Ze hebben een rugzak mee, een kan met koffie en stokken vanuit het langlaufen.”
"Het gebruiken van het ijs om te genieten van de natuur is hier nog veel groter dan in Nederland. Sowieso veel buiten zijn en jezelf vermaken. Afgelopen weken hadden we sneeuwloos ijs en 4000 man op het ijs op een zaterdag. Dat schaatst een rondje en ze steken een barbecuetje aan en grillen wat worstjes en schaatsen dan weer verder.”
De typische koek-en-zopietentjes zoals we die in Nederland kennen, zijn er niet in Zweden, maar er is voldoende aanbod van horeca aan de schaatsmeren. Er zijn restaurants en cafeetjes aan het ijs die broodjes, worsten en koffie verkopen.
Tijdens de Runn Winter Week is er meer op het ijs te vinden aan kraampjes. “We proberen er iets meer Nederlandse invloed in te krijgen”, lacht Van Dartel. “Al moet je het Zweedse niet vergeten. Het is mooi als je hier komt en toch het typische Zweden nog vindt.”
In het typisch Zweedse schaatsen wordt er gereden op toerschaatsen: bergschoenen met een Salomonsluiting, zoals op een langlaufski. Die schaatsen zijn op meerdere plekken in de regio te huur.
Het is ook mogelijk om meerdaagse tochten te doen in het gebied. Dat loopt via de Friluftsfrämjandet, een bond die dergelijke schaatsreizen verzorgt. “Maar als er sneeuw is houdt dan een beetje op”, zegt Van Dartel. “Al kan het in de regio rond Stockholm vaak nog wat langer. Maar als je zo’n reis boekt kan het zomaar gebeuren dat je toch op het Runn-meer uitkomt.”
Buiten het schaatsen om is er ook voldoende te beleven in het gebied. Falun is van oudsher een bruisend stadje met musea, restaurants en bars. En wie ook het lichaam ontspanning wil gunnen is er aan het goede adres. Een bezoek aan de sauna en een plons in een ijswak is zo gemaakt. Ook kan je er op een sneeuwscooter door de besneeuwde heuvels racen. Of met husky’s door de sneeuw of ijsvissen.
Het schaatswalhalla is goed te bereiken. Het ligt op tweeënhalf uur rijden van Stockholm en op vijf uur rijden vanaf Göteborg.
Wil je meer weten over schaatsen in en rond het Runn-meer? Kijk dan op visitsweden.com.
