Schaatsen is een sport die je tot op hoge leeftijd kunt beoefenen. Op de ijsbanen zijn duizenden masters actief. Wie zijn zij, waarom schaatsen ze, hoe organiseren ze dat en wat willen ze nog bereiken? Vandaag aflevering 4 in de serie Masters van het IJs: shorttrackster Jip Spel (31).
Ze staat zes dagen in de week op het ijs, alleen op dinsdag heeft ze ijsvrij. “Collega’s noemen me een topsporter, maar dat ben ik absoluut niet en ik heb er ook de aanleg niet voor. Dat begrijp je wel als je naar mijn persoonlijke records kijkt: 53,21 op de 500 meter, 2.39 op de 1500 en 9.39 op de 5 kilometer. Ik ben wel een fanatieke recreant, een schaatsster die superveel plezier beleeft aan de sport, zowel shorttrack als langebaan, en soms rijd ik ook een marathonnetje mee.”
Als kind had ze een hekel aan schaatsen. Ze moest niks hebben van winterse kou en baalde van zere voeten in laarzen met ijzers eronder. De fietstochten van Weesp naar de Jaap Eden-baan in Amsterdam konden haar ook gestolen worden. Sportgek was ze wel: in zwemmen en voetbal leefde ze zich uit.
De ijsbaan kwam pas weer in beeld, toen ze voor haar studie technische informatica naar Enschede was verhuisd. Daar leerde ze ook haar vriend kennen. “Die zat in het bestuur van studentenschaatsvereniging De Skeuvel. Hij vroeg me om ook eens te komen schaatsen. Daar ben ik als een bambi begonnen. Heel gezellig: samen op de ijsbaan en warme chocomel drinken na afloop. Na drie weken reed ik mijn eerste wedstrijd. Ik kon de boarding al loslaten, dus dan kun je meedoen...”
Het schaatsen ging langzaam beter. Omdat Jip moeite hield met het bochtenwerk, besloot ze na drie jaar ook te gaan shorttracken. “Daar móest ik wel leren bochtjes rijden.” Sindsdien combineert ze beide disciplines, met een voorkeur voor shorttrack. Waarom? “Bij langebaan moet alles kloppen, je rijdt tegen de klok. Bij shorttrack hoeft je race niet perfect te zijn om toch een goed resultaat te bereiken. Je krijgt meer kansen op een dag om dezelfde afstand te rijden. Het is ook wat losser, gezelliger en socialer.”
Bijna dagelijks is ze op de ijsbaan te vinden, alleen op dinsdag staat geen schaatsactiviteit gepland. Ze heeft er ook de tijd voor; Spel werkt 32 uur per week. Na haar studie aan de TU Twente en promotie in Aken mag ze zich officieel doctor noemen. Ze werkt nu bij BetterBe, een bedrijf dat software voor leasemaatschappijen levert, en doet dat vier dagen per week. Die vijfde dag houdt ze bewust vrij voor de schaatssport: om zelf te rijden én als vrijwilliger actief te zijn.
Trainen doet ze bij vier verschillende clubs, steeds op zoek naar leukste groep, die het best past bij haar eigen niveau. Je kunt haar een echt clubmens noemen, als lid van de IJsclub Losser, IJsclub Lonneker, Sport- en IJsvereniging Enschede en Shorttrackteam GO. Rond de IJsbaan Twente schaatst Jip niet alleen zelf, ze is er ook (jeugd)trainer shorttrack en inlineskaten, elektronisch tijdwaarneemster bij marathons en bestuurslid van GO, ze verzorgt de website van IJC Losser én volgt de basis-juryopleiding bij de KNSB. “Ik wil wedstrijdleider shorttrack worden. Je hebt hier in Enschede de Twente Bokaal voor de jeugd, zo kan ik helpen om die wedstrijd te blijven organiseren.”
Hoewel pas relatief laat begonnen, pikt Spel graag haar wedstrijden mee. “Het is fijn om daarvoor te trainen. Je hebt iets om naartoe te werken en dat stimuleert.” Ze put inspiratie uit het enthousiasme van andere rijders uit het mastercircuit. Haar grote voorbeeld is de Noor Arne Kjell Foldvik, een illuster WK-deelnemer, die recent zijn 90ste verjaardag vierde. Daar keek hij reikhalzend naar uit, het gaf hem toegang tot een nieuwe leeftijdscategorie. 'Dan kan ik weer wereldrecords rijden!'
Jip: “Ik ben echt fan van Arne. Hij doet me ook aan mijn eigen opa denken, die tot op hoge leeftijd gefietst heeft. Dat is toch wat we allemaal willen: zo lang mogelijk gezond en vitaal blijven. Ik ben ervan overtuigd dat sport daarbij helpt.”
In het mastercircuit heeft ze weinig moeite om leuke langebaanwedstrijden te vinden. “Je hebt elke week wel iets te kiezen.” Bij shorttrack is dat een stuk lastiger. “Er is gewoon niet veel aanbod, ook omdat er minder masters aan shorttrack doen. Je hebt slechts vier regiowedstrijden, een paar losse toernooien en ons clubkampioenschap. Dat is het dan.”
Zowel op de langebaan als in shorttrack heb je ook internationale wedstrijden, waarvan de officieuze WK’s de belangrijkste zijn. “Bij shorttrack is dat WK dit jaar in Drummondville (Canada), dat is me te ver en te duur. Maar als het weer wat dichter in de buurt is, doe ik daar graag aan mee.”
Als kersvers master, een maand na haar 30ste verjaardag, nam Jip al mee aan de Winter World Master Games (WWMG) in Italië. Bij het shorttrack in Bormio won ze meteen drie bronzen medailles, het hoogtepunt in haar schaatsloopbaan. Ze koestert warme herinneringen aan het lifestyle-evenement dat deze WWMG zijn. “Het was echt geweldig, vooral vanwege de leuke internationale contacten. Al voordat we naar Italië afreisden, vroeg een Amerikaan me in zijn relayteam. We hadden leuke wedstrijden, op uitstekend ijs. Het was supergezellig. De overgang de naar de langebaan in Baselga was groot, maar uiteindelijk hadden we daar ook een prima tijd. Onder barre omstandigheden, met een zeer straffe wind, heb ik daar een epische tien kilometer gereden. Jazeker, als het even kan, ben ik er over vier jaar in Lahti weer bij!”
Spel is als schaatsster geen hoogvlieger en zal dat ook nooit worden. Wereldtitels of records liggen buiten haar bereik, ook al worden die bij masters per leeftijdscategorie van steeds vijf jaar verdeeld. “Zelfs de wereldrecords van vrouwen in de categorie 70+ liggen nu al ver buiten mijn bereik. Maar dat geeft niets. Ik beleef superveel plezier aan het schaatsen, zoals shorttrack als langebaan, en dat gun ik iedereen.”
Ambities? Die heeft iedere schaatser, dus ook Jip. Als shorttrackster wil ze dolgraag de 500 meter nog eens binnen een minuut afleggen. “Maar dat gaat nog wel even duren. Mijn pr staat nu op 1.05.” Op de langebaan wil ze dit seizoen het beste uit zichzelf halen bij de internationale Thialf Record Races (medio maart). “Ik heb me ingeschreven voor de grote vierkamp en daar wil ik knallen.”
De eerste seizoenshelft is echter begonnen met een tegenslag. Spel liep bij het Herfsttoernooi (shorttrack) in Groningen een hersenschudding op, toen ze bij een val in de kussens belandde. “Ik heb de wedstrijden nog wel afgemaakt, haalde zelfs nog het podium. Maar op maandag bleek het toch fout te zijn: ik had hoofdpijn, was duizelig en misselijk. Daardoor zit ik nu nog in de lappenmand.”
Een trainingsweek in Inzell, met schaatsvrienden, viel hierdoor in het water. “Ik ben wel meegegaan voor de gezelligheid, om lekker buiten te zijn en wat te wandelen, maar heb niet geschaatst. Ik hoop in maart wel fit aan de start te kunnen staan.” Het ongemak voor de korte termijn hoort erbij, dat bederft de schaatspret niet. Spel hoopt de sport, net als haar Noorse held Arne Kjell, nog heel lang te kunnen beoefenen. Schaatst zij zelf ook nog als ze negentig is? “Als mijn gezondheid het toelaat zeer zeker! Ik hoop ook dat meer mensen dit masterschaatsen oppakken, gewoon omdat het superleuk is.”
