Het is een serieus schaatsdilemma: hoe kun je tijden van verschillende ijsbanen met elkaar vergelijken? De KNSB ontwikkelde, samen met Innovatielab Thialf, de Jheronimus Academy of Data Science en Qualogy, een correctiefactor: de Algemene Nederlandse Schaatstijd. Op zondag 9 maart is er een KNSB-testevent: De Nationale 500. “Dit kan de aftrap zijn voor een nieuw tijdperk.”
De inschrijvingen voor deze wedstrijd over 500 meter gaan binnenkort open. Van pupil tot en met master, elke schaatser met een wedstrijd(dag)licentie kan deelnemen en bijna alle ijsbanen doen mee. Het wordt spannend hoeveel rijders op 9 maart aan de start verschijnen. Eén ding is zeker, elke deelnemer kan straks zeggen: ‘Ik was erbij toen die bijzondere wedstrijd verreden werd’.
Het rijden van een 500 meter deed Jaap Eden al in 1893. Dat alle tijden van de dag worden omgerekend naar een Algemene Nederlandse Schaatstijd (ANS) is nooit eerder gebeurd. Dat levert straks ook landelijk winnaars op. “Maar het belangrijkst is dat we nu iets in handen hebben waarmee we het schaatsplezier vergroten”, zegt Jurre Trouw, manager sportparticipatie van de KNSB.
Om zijn 38.000 schaatsende leden langer aan de sport te binden, werkt de KNSB aan een aanpassing van het sportaanbod. Trouw: “Belangrijk voor elke sporter is dat je geregeld een succesmomentje ervaart.” Op diverse plekken worden al alternatieve wedstrijdvormen bedacht: packraces, voorspel je tijd, ouderkind-races...
Maar aan het eind van de rit draait het toch vaak om die geklokte tijden: wat is jouw PR op de 500, 1500 of 5000 meter? Trouw: “Wat nu als je jouw snelste tijd hebt gereden op een supersnelle baan? Al ga je daarna op je thuisbaan nog zo veel harder dan voorheen, dat persoonlijke record blijft buiten bereik. Je hoopt op zichtbare verbetering, maar in de kille cijfertjes zie je die niet terug.”
Binnen de KNSB kauwen ze al vele jaren op dit vraagstuk: Hoe kun je tijden van verschillende ijsbanen eerlijk en objectief met elkaar vergelijken? Samen met Innovatielab Thialf werd een werkgroep opgezet, die sprak met diverse experts. Zo kwam Wouter van der Ploeg, sinds 2023 data-analist bij de KNSB, uit bij Martijn Willemsen. Die was, als schaatsliefhebber en professor aan de Jheronimus Academy of Data Science (JADS) en TU Eindhoven, al serieus met het vraagstuk bezig.
Ze sloegen de handen ineen en zochten samenwerking met de IT-experts van Qualogy, die de nieuwste database van de KNSB onderhouden. Samen gingen ze verder met Willemsens model, gedestilleerd uit een bulk aan wedstrijdtijden, geschaatst op alle banen in Nederland. Interessantst waren de snelste seizoentijden van schaatsers (van pupil tot master, van recreant tot wereldkampioen) die op verschillende ijsbanen in actie waren gekomen.
“Door die tijden met elkaar te vergelijken, konden we een correctiefactor samenstellen die een tijd op baan X kan afzetten tegen een tijd op baan Y”, zegt projectleider Van der Ploeg. “Je rekent alles om naar een Algemene Nederlandse Schaatstijd. Daarmee weet je straks exact wat jouw tijd volgens die standaard waard is. Wat veel rijders en trainers grofweg al met hun fingerspitzen aanvoelen, hebben wij nu met data onderbouwd.”
Van de studiekamer gaat de Algemene Nederlandse Schaatstijd de ijsvloer op, met de Nationale 500 op 9 maart. “Na wat puzzelen zijn we nu klaar voor dit testevent. We hopen op vele honderden deelnemers”, zegt Van der Ploeg. Trouw: “Hoe gaaf is het om als Amsterdammer schaatsvrienden in Leeuwarden, Deventer of Breda uit te dagen voor die wedstrijd op 9 maart? Maak die kring zo groot als je wilt. Ieder rijdt gewoon op zijn eigen baan, wat een hoop reistijd en gedoe scheelt, en aan het eind weet je wie de beste was. Uiteindelijk beklimmen er drie het virtuele podium, op basis van de ANS.”
Bij een testevent doemen ongetwijfeld kinderziektes op en over ANS zullen schaatskenners zeker discussies voeren. Want wat gebeurt met luchtdruk, wind en temperatuur? “Dat zijn allemaal invloeden die je, mits zorgvuldig gewogen, straks ook in de correctiefactor zou kunnen opnemen, die dan nog verfijnder wordt”, zegt Van der Ploeg. “Op basis van die enorme database aan tijden weten we dat de correctiefactor die we nu hebben al heel nauwkeurig is.”
Met de ANS gaat een wereld aan nieuwe mogelijkheden open. Trouw: “Nu rijden we een 500 meter, maar je kunt natuurlijk elke afstand doen. Waar het allemaal toe leidt, kunnen we nog niet overzien. Maar zeker is dat met deze correctiefactor het aantal succesmomentjes voor schaatsers, jong en oud, kan toenemen. Daarom zijn we aan dit avontuur begonnen. Ik denk dat dit voor de breedtesport de aftrap voor een nieuw schaatstijdperk kan zijn.”
Wil je meedoen aan deze eerste Nationale 500? Wil je weten wat de tijd die jij rijdt op je thuisbaan waard is volgens de Algemene Nederlandse Schaatstijd? Kijk op inschrijven.schaatsen.nl voor wedstrijden op jouw baan. Alle op 9 maart gereden 500 meters worden meegenomen in de ranglijst.
