Jan Uitham wordt uit het water getrokken.
De Vries is niet de eerste marathoncrack die door het ijs zakt. Lammert Huitema reed in 1994 op het Zuidlaardermeer een windwak in en kon maar ternauwernood worden gered.
Maar ook tijdens de marathonklassiekers ging het wel eens mis, zo vertelde Jan Uitham me toen ik in 2003 in Noorderhoogebrug bij hem op de koffie was. Twee keer om precies te zijn, en twee keer was Jan Uitham erbij betrokken.
De man, die in de beruchte Elfstedentocht van 1963 tweede werd achter Reinier Paping, haalde in 1961 voor het eerst als wedstrijdrijder een nat pak. Dat gebeurde tijdens de door Anton Verhoeven gewonnen Noorder Rondritten op 28 december van dat jaar. Uitham zat aanvankelijk ook in de kopgroep. Bij de Noorderhoogebrug moest het peloton klunen richting Oosterhoogebrug. Aan de andere kant van de brug sprong Jan samen met een andere wedstrijdrijder iets te enthousiast op het ijs, waardoor ze er getweeën doorzakten. Jan benutte zijn ’thuisvoordeel’, ging snel bij zijn schoonouders droge kleren aantrekken en werd uiteindelijk zelfs nog twaalfde.
Aan zijn tweede ’door het ijs zak avontuur’, tijdens de Ronde van Loosdrecht in 1964, hield Jan Uitham meer dan een nat pak over. Hij moest zelfs naar het ziekenhuis omdat hij een flinke snee in zijn gezicht had.
Het was ontzettend mistig, die wedstrijd. Zelfs zo mistig dat je bepaalde takkenbossen niet kon zien. Uitham zat in de tweede groep. De kopgroep reed daar zo’n 50 meter voor, wisten de mannen. “Op een gegeven moment dachten wij handig te zijn en sneden een bocht af om zo weer wat dichterbij te komen”, vertelde Jan mij. “We kwamen toen op een stuk ijs terecht dat slechts één nacht dicht lag en zakten er met een man of tien door.”
Een aantal favorieten, waaronder Jan Ligthart en Jans broer Max hebben toen hun kansen opgeofferd om de gedupeerde rijders uit het wak te halen. Door het glasdunne ijs had Jan echter een flinke jaap in zijn gezicht, dat in het ziekenhuis in Leiden uiteindelijk met 29 hechtingen is gedicht. Een snee, rechter onder zijn lip, herinnert er nog aan.
Huub Snoep is hoofdredacteur van het magazine SchaatsSport