Schaatsen is een sport die je tot op hoge leeftijd kunt beoefenen. Op de ijsbanen zijn duizenden masters actief. Wie zijn zij, waarom schaatsen ze, hoe organiseren ze dat en wat willen ze nog bereiken? Vandaag aflevering 3 in de serie Masters van het IJs: het ijsdanspaar Jasperina en Klaas de Vries.
Hoe is de liefde voor het schaatsen ontstaan?
Jasperina Weber (56) is geboren aan zee, in Zandvoort. Leerde als kleuter schaatsen op natuurijs. Toen ze twaalf, dertien jaar oud was, mocht ze van haar ouders op kunstschaatsen, in Haarlem. “Men zei toen al dat ik te oud was om het te leren, maar ik vond het geweldig en ben nooit meer gestopt.”
Klaas de Vries (66) is een geboren Fries, die opgroeide in Leeuwarden. Hij leerde als jonkie schaatsen op Friese doorlopers en was dol op natuurijs. “Ik ging er net zoveel doorheen als dat ik erop stond.” Toertochten reed hij zoveel als het kon, de doorlopers maakten al snel plaats voor echte noren.
En toen, zo’n 25 jaar geleden, leerden de kunstschaatsster en de ‘reedrider’ elkaar kennen. Klaas wilde weleens naar Jasperina’s sportieve prestaties komen kijken. Hij: “Maar ik mocht alleen komen als ik zelf op kunstschaatsen zou staan.” Zij: “Ik dacht: dat doet hij toch nooit.” Hij kocht een paar kunstschaatsen, toog naar de ijsbaan in Zoetermeer en ging nooit meer weg. “Toen is alle ellende begonnen”, grapt Klaas.
Niet dat hij ineens stapelgek was van kunstschaatsen. “Die punten aan je ijzers vind ik vreselijk, nog altijd, net als achteruitrijden.” Maar als jongeman was hij een begeesterd ballroomdancer geweest en dansen op het ijs met Jasperina bleek een schot in de roos. “In het begin bleek ik tijdens trainingen ook nog heel gewild. Hadden wij even rust, dan vroeg een andere dame of ik niet even met haar het ijs op wilde.” Jasperina, met een kordate glimlach: “Daar heb ik gauw een eind aan gemaakt.”
Ze vormden al snel een ijsdanspaar, dat ook ging deelnemen aan wedstrijden, zowel in eigen land als over de grens. Dat zijn ze blijven doen. In mei van dit jaar wonnen ze zelfs nog goud bij de International Adult Figure Skating Competition, een ISU-wedstrijd voor masters/adults in het Duitse Oberstdorf. Klaas: “Dat was misschien wel het mooiste moment dat ik in het kunstschaatsen heb meegemaakt. Dat je na een spannende wedstrijd, na drie jaar afwezigheid, op het hoogste podium staat en beseft: we hebben het toch maar mooi geflikt!”
Wat maakt kunstschaatsen voor Jasperina en Klaas zo’n mooie sport?
“Voor mij is het een ideale mix van sport, dansen op het ijs en schaatsen op muziek”, zegt Japerina. “Het geeft een geweldige kick als je een dubbele sprong goed landt, of als iets anders na veel oefening lukt, dat is een overwinning op jezelf.” Klaas: “Het is iets wat ik bij ballroomdancen ook geweldig vond: als je hoofd vergeet wat je voeten doen. Je hoort en voelt alleen de muziek en de rest gaat vanzelf. Het is alsof je zweeft. Dat geeft een heerlijk gevoel, zeker op het ijs.”
Waarom zijn ze op deze leeftijd nog altijd op het ijs actief?
Dat is goeddeels te danken aan oud-kunstschaatsster Jeanine Ferrier, die het vuurtje bij beiden hevig deed aanwakkeren. Deze coach, die bevriend was met de illustere Sjoukje Dijkstra en Joan Haanappel, nam het ijsdanspaar bij de arm. Trainde met hen in Zoetermeer en Den Haag, en haalde het beste bij deze amateursporters naar boven.
Jasperina: “Jeanine vond het geweldig wat we deden, zij was onze grote inspirator. We hebben heel veel van haar geleerd. Ze was als een tweede moeder voor me.” Klaas: “Jeanine was enorm gepassioneerd. Ze zei eerlijk: 'Je moet niet denken dat je ooit wereldkampioen of zelfs Nederlands kampioen zult worden. Maar we gaan wel kijken hoe ver we samen kunnen komen'. Jasperina: “Ze raakte de juiste snaar, was enorm betrokken.” Klaas: “Zij maakte dat je in jezelf ging geloven.”
Jeanine Ferrier overleed in 2017. Klaas: “Daarmee viel voor mij het duwtje in de rug weg. Niet lang daarna ben ik met het ijsdansen gestopt.” Hij dacht voorgoed, maar dat liep anders. Jasperina: “Ik ben blijven kunstschaatsen, deed bij het vrij rijden (solo, red.) nog steeds aan wedstrijden mee. Maar toen dat een paar jaar geleden wat minder goed ging, mede door lichamelijke tegenslag, zijn we toch weer gaan ijsdansen...”
Kwamen ze als masters ook obstakels tegen?
Zeer zeker! Bij kunstschaatsen was het lange tijd zo dat je wedstrijden reed in de categorie die paste bij je technische vaardigheden. Jasperina was 35, toen ze nog voldeed aan de eisen voor wedstrijden in de B-categorie basic novice. Kwam ze op een wedstrijd, dan stond ze aan de start met overwegend meisjes tussen pakweg 12 en 18 jaar oud. “Dat vond ik zelf geen probleem, zolang ik presteerde op dat niveau was het logisch dat ik daar meedeed.”
Dat vond ze zelf. Bij de KNSB dachten ze daar indertijd anders over. "Zij voerden toen een 35plus-regeling in. Ik mocht niet meer meedoen bij de basic novices, maar moest naar de adults, waar ik toen nog de enige rijdster was...” Echtgenoot Klaas nam het voor Jasperina op, stapte naar de Geschillencommissie van de KNSB en kreeg de discriminerende regel van tafel. Zij: “Het jaar daarop was ik wel weer welkom. Maar dat was wel even een klap. De tijden zijn gelukkig veranderd.”
Klaas: “Vroeger werd er wel eens geschamperd, nu hoor je mensen met respect over haar praten.” Jasperina: “Soms komen ze naar me toe en zeggen: 'Jij bent een voorbeeld. Jij laat zien dat ja na je 50ste nog gewoon door kunt gaan met deze sport'." Klaas blikt met een glimlach terug op die tijd, toen hij strijd leverde met de schaatsbond. Intussen is hij zelf actief binnen het sectiebestuur kunstschaatsen van de KNSB.
Hoe belangrijk is het kunstschaatsen in jullie leven?
“Ons leven draait om de sport”, zegt Jasperina, die werkt als officemanager bij de Protestantse Kerk Nederland in Heemstede. Klaas, IT-er bij telecombedrijf KPN: “Onze sociale omgeving is het kunstschaatsen, het speelt zich allemaal af op en rond de ijsbaan.” Dankzij de jaarlijkse wedstrijden in Oberstdorf én de Winter World Master Games in Innsbruck (2020) hebben ze schaatsvrienden uit de hele wereld.
Zij staat vier keer per week op het ijs, om 7.15 uur ‘s ochtends, op de ijsbaan in Alkmaar. Haar trainers zijn Marcus Deen (solorijden) en Ashley Foy Tervoort (ijsdansen). Hij sluit daar twee keer in de week als ijsdanser bij aan. Zij staat nog twee keer per week in de sportschool en laat één keer per maand haar rug kraken bij de manueel therapeut. “Ik heb scoliose, een scheefgroei in de rug. Het schaatsen werd me ooit afgeraden, maar helpt me juist om soepel te blijven. Soms wil de boel wat vastzitten, maar na een bezoek aan de therapeut staat alles weer goed.”
Twee á drie keer per jaar gaan ze naar Oberstdorf, om daar twee weken te trainen bij Martin Skotnicky en zijn vrouw. En om aan die ISU-wedstrijd voor Masters deel te nemen, die daar al sinds 2006 wordt gehouden. Klaas: “Onze vrienden uit de hele wereld zien we dan terug in dat kleine Duitse dorpje. Allemaal mensen met dezelfde gekte, de liefde voor het kunstschaatsen en de verslaving aan Zamboni-uitlaatgassen. Die ambiance is zo bijzonder!”
Hoe staat het verder met ‘de fysiek’?
Klaas heeft weinig klachten, hij traint ook minder intensief dan zijn vrouw. Jasperina merkt dat het lichaam ouder wordt. Met name bij het solorijden ging het de laatste jaren niet zo makkelijk meer. Het vele trainen eiste zijn tol. Maar van opgeven wilde ze nog niet weten. “Je moet altijd gaan voor het hoogst haalbare. Dat heb ik denk ik van thuis uit mee gekregen. Mijn vader zat bij het Korps Commandotroepen...”
Die bejaarde vader van haar kreeg begin dit jaar – voor de tweede keer – een nieuwe heup. Twee dagen na zijn operatie oefende hij alweer met traplopen, want hij had haast met zijn revalidatie. “Als hij op tijd hersteld was, kon hij weer voor mijn moeder zorgen. Dan konden wij met een gerust hart naar de wedstrijd in Oberstdorf. Dat is gelukt. En wij wonnen daar goud. Geweldig toch?”
Hoe lang gaan ze nog door met hun geliefde sport?
Kunstschaatsen kun je tot op hoge leeftijd, met evenveel passie en spanning als waarmee de jeugd de sport bedrijft. De Japanse oud-wereldkampioene Midori Ito (54) geldt wereldwijd als een lichtend voorbeeld. Zij is nog altijd het stralend middelpunt op internationale (masters)wedstrijden. Je ziet de laatste jaren steeds meer adults op de ijsbanen verschijnen, want het kunstschaatsen zit in de lift, ook bij volwassenen.
Klaas en Jasperina juichen die ontwikkeling toe. Zij: “Vooral tegen meiden van achttien jaar zou ik willen zeggen: ga door met sporten, want je blijft er gezond bij.” Wat beiden wel verbaast, is het gemak waarmee nieuwe adultrijders denken vorderingen te kunnen maken op het ijs. Hij: “Kunstschaatsen is een mooie, maar ook moeilijke sport, die je niet zomaar even onder de knie hebt. Je hebt vaak vele uren oefening nodig. Denk daar niet te makkelijk over.”
Klaas blijft, als het fysiek lukt, ijsdansen zolang Jasperina op het ijs actief is.
En zij? “Ik heb altijd gezegd dat ik op mijn 50ste zou stoppen. Maar ik vind het nog steeds heerlijk om te doen. Als enige rijdster heb ik alle achttien edities van ‘Oberstdorf’ meegedaan en ik wil die twintig ook graag volmaken. Voor de editie van volgend jaar hebben we het appartement alweer geboekt. In 2028 zijn de Winterspelen voor Masters in Lahti, Finland. Wij waren er in 2020 bij in Innsbruck, dat was geweldig. Dit jaar in Italië moesten we overslaan. Maar als het even kan, zijn we straks weer van de partij!”
De vorige afleveringen van deze serie Masters van het IJs vind je hier en hier
